Β.Ματράγκος: Και όμως τα κτίρια πέφτουν και χωρίς το σεισμό

Του Βαγγέλη Ματράγκου, Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ MSC

Δίκτυο Συμβούλων Μηχανικών

Σε οποιαδήποτε χώρα της κεντρικής Ευρώπης, ο τίτλος θα σταματούσε στη λέξη πέφτουν. Όχι όμως στην Ελλάδα, γιατί πρέπει να τονιστεί, πως αν και ο σεισμός είναι η νούμερο ένα αιτία κατάρρευσης κτιρίων, δεν είναι η μόνη.

Φωτογραφία: news.sky

Αφορμή για το άρθρο αυτό αποτέλεσε η μερική κατάρρευση του κτιρίου στο Μαϊάμι, την προηγούμενη εβδομάδα. Επρόκειτο για ένα κτίριο της δεκαετίας του 80 το οποίο κατασκευάστηκε για να κατοικηθεί από την ελίτ της Φλόριδα. Αυτό καταδεικνύεται από την σχετικά πολυτελή κατασκευή του αλλά κυρίως από τη θέση του, λίγα μέτρα από την παραλία.

Η κατάρρευση των 55 διαμερισμάτων εκ των 136, είχε σαν αποτέλεσμα τον μέχρι στιγμής θάνατο 12 ατόμων αλλά και 150 αγνοουμένους.

Παρατηρώντας τα βίντεο και τις εικόνες, σε συνδυασμό με τις πραγματογνωμοσύνες που είδαν το φως της δημοσιότητας, φαίνεται να υπήρξε αστοχία χαμηλά στο κτίριο. Είτε στο υπόγειο είτε στη θεμελίωση.

Οι πραγματογνωμοσύνες ανέφεραν πως εδώ και κάποια χρόνια υπήρχαν εμφανή σημάδια αδυναμίας του φορέα, όπως μεγάλες ρωγμές στο πάρκινγκ, διάβρωση λόγω διαρροής της πισίνας, και εμφανής απομείωση της αντοχής του σκυροδέματος σε αρκετά μέλη.

Έλεγχος κατασκευής

Τα αίτια της τραγωδίας θα αναζητηθούν και είναι σίγουρο πως θα βρεθούν. Το σημείο όμως που θα ήθελα να σταθώ και να αναλύσω είναι πως, όπως αναφέρθηκε, φέτος ήταν η χρονιά όπου θα έπρεπε να πραγματοποιηθεί ο έλεγχος της κατασκευής αφού πέρασαν 40 χρόνια από την ανέγερσή του.

Αυτό πραγματικά είναι ένα σημείο, που στη χώρα των νόμων τακτοποίησης αυθαιρέτων φαντάζει επιστημονική φαντασία.

Η πολιτεία της Φλόριδα, υποχρεώνει τους ιδιοκτήτες να προβούν σε επανέλεγχο των κτιρίων τους, 40 χρόνια μετά την ανέγερσή τους. Γιατί το κάνουν αυτό; Για πολλούς λόγους.

• Για να ελεγχθεί αν έχει τηρηθεί η αρχική μελέτη.
• Για να ελεγχθεί αν έχει μεταβληθεί η χρήση ή και τα φορτία λειτουργίας.
• Για να ελεγχθεί αν έχουν μεταβληθεί οι τοπικές συνθήκες του έργου, όπως για παράδειγμα μεταβολή του υδροφόρου ορίζοντα, διάβρωση του εδάφους, κατασκευή επιβαρυντικού τεχνικού έργου κοντά κα.
• Για να ελεγχθεί η φυσική φθορά των υλικών.
• Για να ελεγχθεί η αρχική μελέτη σε σχέση με τους νέους κανονισμούς και πόσο αυτό αυξάνει τη τρωτότητα του κτιρίου.
• Για να ελεγχθεί κατά πόσο τηρείται το πρόγραμμα συντήρησης των κτιρίων.(Ναι πρέπει να συντηρούνται τα κτίρια).

Ο μηχανικός που θα κάνει τη νέα μελέτη, ουσιαστικά αναλαμβάνει την ευθύνη από τον αρχικό μελετητή, με αποτέλεσμα να μην είναι οι αρχικοί μελετητές υπόλογοι/όμηροι για ένα κτίριο για όλη του τη ζωή, όπου οι παραπάνω λόγοι θα μπορούσαν εν δυνάμει να οδηγήσουν στην αστοχία του.

Βέβαια για να γίνουν  ασφαλή τα κτίρια, όπως έχω ξαναπεί, δεν αρκούν οι μελέτες ενίσχυσής τους αλλά απαιτείται αυτές και να υλοποιηθούν. Αυτό το τηρεί  η πολιτεία της Φλόριντα υποχρεώνοντας τους ιδιοκτήτες να εφαρμόσουν τις μελέτες αν από αυτές προκύψει ανάγκη για ενισχύσεις και σε αντίθετη περίπτωση διατάσσει την εκκένωση του κτιρίου.

Μεγάλη διεθνής αλυσίδα σουπερμάρκετ, έχει θεσπίσει λειτουργικό έλεγχο σε όλα τα καταστήματά της κάθε 10 χρόνια, είτε είναι ιδιόκτητα είτε μισθωμένα.

Στην Ελλάδα υποχρεώνουν όλα τα αυτοκίνητα κάθε δύο  χρόνια σε έλεγχο ΚΤΕΟ.

Υπάρχει υποχρέωση για πιστοποιητικό ηλεκτρολόγου και συντηρητή ανελκυστήρα ανάλογα με την χρήση του κτιρίου κάθε 2, 7 ή 14 χρόνια.

Τα Πιστοποιητικά πυροπροστασίας απαιτούν ανανέωση.

Ακόμα και τα Πιστοποιητικά Ενεργειακής Απόδοσης έχουν ισχύ 10 χρόνια και κατόπιν πρέπει να ανανεώνονται.

Δεν είναι λογικό να υπάρχει και υποχρέωση ελέγχου της στατικής επάρκειας των κτιρίων  πέρα από ένα εύλογο διάστημα από την κατασκευή του; Δεν είναι λογικό οι στατικές μελέτες να έχουν χρόνο ζωής και να υποχρεωτικά μετά να ανανεώνονται;

Και μάλιστα το χρονικό αυτό διάστημα θα πρέπει να είναι ανάλογο με το μέγεθος και τον πληθυσμό της οικοδομής, έτσι ώστε όσο περισσότερα τα εν δυνάμει θύματα, τόσο συντομότερα να πραγματοποιείται αυτός ο έλεγχος.

Υπάρχουν πλέον σήμερα πολυώροφες οικοδομές στο κέντρο της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης οι οποίες έχουν κλείσει 70 χρόνια ζωής και συνεχίζουν να φιλοξενούν δημόσιες υπηρεσίες αλλά και κατοίκους. Αν αναλογιστούμε πως το οπλισμένο σκυρόδεμα έχει τυπική διάρκεια ζωής τα 50 χρόνια, κάτι πρέπει να γίνει με αυτές τις κατασκευές και μάλιστα άμεσα.

Το ότι ο σεισμός της Αθήνας το 1999 έπληξε μικρό μόνο μέρος αυτών των κατασκευών έχει να κάνει με τα χαρακτηριστικά του σεισμού και δε σημαίνει ότι  ο επόμενος θα είναι το ίδιο γενναιόδωρος.

Τι πρέπει να γίνει;

Ήδη η μεικτή επιτροπή του ΤΕΕ και του ΟΑΣΠ, στην οποία έχω την τιμή να συμμετέχω, επεξεργάζεται και σύντομα θα γίνει νόμος, η υιοθέτηση ενδιάμεσων σταθμών επιτελεστικότητας στον Κανονισμό Επεμβάσεων των κτιρίων, ώστε ο ιδιοκτήτης να μπορεί εθελοντικά να ενισχύσει το κτίριό του, έστω και μερικώς, αλλά τόσο ώστε να γίνει ασφαλέστερο από ότι ήταν πριν. Το θέμα αυτό το έχω ήδη αναδείξει παλιότερα Δείτε εδώ στο ecopress.

Σε συνδυασμό και με χρηματοδοτικά εργαλεία για την κάλυψη μέρους του κόστους της μελέτης και των εργασιών ενίσχυσης, θα δημιουργηθεί ένας μοχλός για την σεισμική αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος της χώρας.

Μέχρι τότε όμως θα πρέπει τα κτίρια να συντηρούνται όπως ακριβώς και τα αυτοκίνητα.