Βουλή: ενδυνάμωση της τοπικής εκπροσώπησης

Του Ηλία Παπαθεοδώρου*

Κάθε Έλληνας κατανοεί τον συμβολισμό των 300 της Βουλής. Εάν διαιρέσουμε τους 9.984.934 εγγεγραμμένους πολίτες της χώρας με τους 300 αντιστοιχούν 33.283 ψηφοφόροι ανά βουλευτή. Χωρίς τους επικρατείας, τους αντιστοιχούν 35.000 ψηφοφόροι. Κατά καιρούς ακούγονται διάφορα για τη μείωση των βουλευτών στη χώρα. Πόσο πιο ουσιαστική θα ήταν οι εκπροσώπηση των πολιτών με αλλαγή στις περιφέρειες της χώρας; Τι συμβαίνει όμως εκτός συνόρων; Η Γαλλία με πληθυσμό 67 εκατομμυρίων έχει 577 βουλευτές, ενώ η Γερμανία, των 83 εκατομμυρίων, έχει 736 βουλευτές.

Η ουσιωδέστερη διαφορά μεταξύ Ελλάδας και Γαλλίας ή Γερμανίας δεν είναι η αναλογία ψηφοφόρων/βουλευτών αλλά η λογική της αμεσότερης εκπροσώπησης των τοπικών κοινωνιών από τους βουλευτές. Στην Γαλλία έχουν πολλαπλές μονοεδρικές και στη Γερμανία ένα συνδυασμό μονοεδρικών και τοπικών ψηφοδελτίων επικρατείας. Δηλαδή, αντίθετα με την Ελλάδα, το σύστημα εστιάζει στην καλύτερη δυνατή εκπροσώπηση και διεκδίκηση των τοπικών αναγκών στη Βουλή.

Στην Ελλάδα, εστιάζουμε στη δυνατότητα του πρώτου κόμματος να κυβερνήσει και όχι στην ενίσχυση της τοπικής εκπροσώπησης στην Βουλή. Η βάση του συστήματός μας είναι ο νομός. Έχουμε μονοεδρικούς νομούς, όπως ο Κεφαλληνίας των 55.000 εγγεγραμμένων, διεδρικές όπως ο Θεσπρωτίας των 60.000, τριεδρικές, όπως ο Ξάνθης των 118.000, τετραεδρικές, όπως ο Χανίων των 145.000 και πενταεδρικές, όπως ο Κοζάνης των 163.000. Σε μεγάλους νομούς όπως ο Αχαΐας των 281.000 ή ο Ηρακλείου των 251.000 έχουμε 9 και 8 βουλευτές αντίστοιχα.

Η πρώτη ερώτηση που τίθεται είναι πρέπει πολυεδρικοί νομοί να «σπάσουν» για να υπάρχει καλύτερη και αμεσοδημοκρατικότερη εκπροσώπηση των τοπικών ζητημάτων;

Σε ένα απόλυτο σχήμα θα είχαμε αριθμό εκλογικών περιφερειών ίσο με τον αριθμό βουλευτών χωρίς τους επικρατείας. Σε ένα λιγότερα απόλυτο σύστημα θα «σπάγαμε» πολυεδρικές περιφέρειες, εκτός πολύ μεγάλων αστικών κέντρων, με βάση γεωγραφικά χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, ο Δωδεκανήσου, 5 έδρες – 193.00, θα μπορούσε να έχει μια περιφέρεια, της Ρόδου των 103.000 και άλλη μια που θα απαρτίζεται από τα μικρότερα νησιά. Οι ανάγκες της Ρόδου είναι διαφορετικές από της Καρπάθου ή της Τήλου και αυτό θα πρέπει να γίνει αντιληπτό και όσον αφορά την εκπροσώπηση των περιοχών στη Κοινοβούλιο. Αντίστοιχα, στον Λαρίσης, 6 έδρες – 251.00, η Λάρισα των 114.000 θα μπορούσε να γίνει διαφορετική εκλογική περιφέρεια από τον υπόλοιπο νομό. Ο Ευβοίας, 5 έδρες – 202.000, η Χαλκίδα των 78.000 θα μπορούσαν να αποτελέσουν μαζί με πέριξ δήμους από μια ξεχωριστή περιφέρεια. Διαφορετικά τα προβλήματα της πόλης της Χαλκίδας από αυτά Νότιας ή Βόρειας Εύβοιας.

Η δεύτερη ερώτηση: Είναι λογικό να έχουμε στα αστικά κέντρα εκλογικές περιφέρειες των εκατοντάδων χιλιάδων ψηφοφόρων από περιοχές με διαφορετικά τελείως κοινωνικό-οικονομικά χαρακτηριστικά;

Θα μπορούσαμε να θέσουμε ένα μέτρο για τους Δήμους, π.χ. στις 100.000 εγγεγραμμένων, για απόκτηση αυτόνομης εκλογικής περιφέρειας; Εάν το κάναμε αυτό, που αποτελεί μια πράσινη πρόταση εμπνευσμένη από τις χώρες της Β. Ευρώπης, λύνουμε τον γόρδιο δεσμό του νομού, ως εκλογική περιφέρεια, και ενδυναμώνουμε την τοπική εκπροσώπηση στην Βουλή.

Στην χώρα μας έχουμε σχεδόν 20 δήμους με πληθυσμό 100.000 που θα μπορούσαν να είναι εκλογικές περιφέρειες. Για παράδειγμα, ο Δήμος Περιστερίου, όγδοος σε πληθυσμό στην Ελλάδα, αριθμεί 113.000 εγγεγραμμένους.

Εκλογικές περιφέρειες όπως η Ανατολική Αττική, 10 έδρες – 361.000, ο Βόρειος, 15 έδρες – 513.000, ο Δυτικός, 11 έδρες – 369.000 και Νότιος τομέας 18 έδρες – 612.000 είναι τεράστιες περιφέρειες από τις οποίες θα μπορούσαν κάλλιστα να δημιουργηθούν μικρότερες περιφέρειες. Περιφέρειες με λογικό μέγεθος και γεωγραφική διασπορά είναι Δυτική Αττική 4 έδρες – 132,000 και η Α Πειραιά, 6 έδρες – 194,000, (εξαιρουμένου του ζητήματος των Νήσων).

Στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν δύο μεγάλες εκλογικές περιφέρειες με ανομοιογενή χαρακτηριστικά που δεν συμβάλουν στην εκπροσώπηση των τοπικών προβλημάτων των πολιτών, η Α με 532.000 – 16 έδρες και η Β με 300.000 – 9 έδρες.

Τομή πρέπει να γίνει και στον Δήμο Αθηναίων των 14 εδρών και 476.00 ψηφοφόρων. Τα προβλήματα του κέντρου της Αθήνας, των Σεπολίων ή του Παγκρατίου θα είχαν καλύτερη εκπροσώπηση στη Βουλή εάν ο Δήμος ήταν 3 ή 4 εκλογικές περιφέρειες.

Εάν εκδοθούν τα προεδρικά διατάγματα επικαιροποίησης απογραφής και προσαρμογής εδρών θα υπάρξει αναδιανομή εδρών πριν τις επόμενες εκλογές. Oι αλλαγές όμως δεν πρέπει να σταματήσουν σε μια απλή αναδιανομή. Για να εκπροσωπούνται με αυτάρκεια τα τοπικά θέματα της υπαίθρου, μιας μεγάλης πόλης της επαρχίας, μικρών νήσων, ενός σημαντικού τουριστικού προορισμού, ενός αστικού κέντρου, μιας βιομηχανικής ή μιας υποβαθμισμένης περιοχής πρέπει να μεταρρυθμίσουμε γενναία και άμεσα τις εκλογικές περιφέρειες. Ας αλλάξουμε το εκλογικό μας σύστημα προς το καλύτερο με την ενδυνάμωση της τοπικής εκπροσώπησης.

*Ο Ηλίας Παπαθεοδώρου είναι Οργανωτικός Γραμματέας και Τομεάρχης Οικονομίας των Οικολόγων ΠΡΑΣΙΝΩΝ