ΥΔΟΜ & Μηχανικοί: γιατί είναι αναγκαία η θεσμοθέτηση Ασφάλισης Ευθύνης

Γράφει ο Γιώργος Κουτίνας *

gkoutinas@gmail.com

Αφορμή για το παρόν άρθρο αποτέλεσε η Ημερίδα προβληματισμού που διοργάνωσε με επιτυχία στις16 Μαΐου 2025,στην αίθουσα συνεδρίων του ΤΕΕ, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Μηχανικών Δημοσίων Υπαλλήλων (ΕΔΜΥΔΑΣ) και είχε σαν τίτλο: «Υπηρεσίες Δόμησης: Πως φτάσαμε ως εδώ, Τι πρέπει να γίνει». Παρακολούθησα την εν λόγω εκδήλωση και έκανα σχετική παρέμβαση επικαλούμενος τη μακρόχρονη (45 χρόνια) επαγγελματική εμπειρία Μηχανικού – Εμπειρογνώμονα στον κλάδο των Ασφαλίσεων.

Σημειώνω παρακάτω κάποιες προσωπικές απόψεις για τη λειτουργία των Υπηρεσιών Δόμησης (ΥΔΟΜ) και τα βασικά σημεία της παρέμβασής μου.

Η τρέχουσα κατάσταση

♦ Από τις εισηγήσεις των περισσότερων ομιλητών που διατύπωσαν έντονο προβληματισμό για τα αδιέξοδα που υπάρχουν στο σύστημα των ΥΔΟΜ, διαφάνηκε πως οι Υπηρεσίες Δόμησης λειτουργούν σε ένα πολύπλοκο θεσμικό περιβάλλον με σοβαρές ελλείψεις προσωπικού και μέσων. Το γεγονός αυτό δημιουργεί ένταση και καθυστερήσεις στην έκδοση οικοδομικών αδειών, χωρίς να συνδέεται με διεξοδικούς ελέγχους. Παράλληλα, ευνοεί τη συναλλαγή και τη διαφθορά.

♦ Οι συνθήκες λειτουργίας των ΥΔΟΜ, δεν διασφαλίζουν πλήρως το ρόλο τους και το κύρος των εμπλεκόμενων Μηχανικών. Από την πλευρά της Πολιτείας αλλά και του Τεχνικού Συμβούλου της (ΤΕΕ) δεν φαίνεται να υπάρχει ακόμη κάποιο συγκεκριμένο σχέδιο ανασυγκρότησης των ΥΔΟΜ, το οποίο να προσεγγίζει την πρακτική που εφαρμόζεται στις άλλες χώρες της ΕΕ.

♦ Στο πλαίσιο των σύγχρονων εξελίξεων και με δρομολογημένη την πολιτική στρατηγική για λιγότερη αλλά αποτελεσματικότερη δημόσια διοίκηση, μάλλονδεν μπορεί να υπάρξει λύση στο θέμα των ΥΔΟΜ με αποκέντρωση και ενίσχυση των δομών που υπάρχουν με περαιτέρω προσωπικό και αρμοδιότητες.

ΥΔΟΜ: σε μονόδρομο μεταφοράς από τους Δήμους σε Υπουργείο Περιβάλλοντος

Οι ευθύνες

♦ Οι Ευθύνες υπάρχουν και διέπονται από τις θεμελιώσεις διατάξεις του Ποινικού και του Αστικού Κώδικα. Επιπλέον, συμπληρώνονται με διάφορες ειδικές Ευρωπαϊκές Οδηγίες που αναγκαστικά ενσωματώνονται στο εγχώριο δίκαιο και οι οποίες, συνήθως αγνοούνται ή “κακοποιούνται” στην πράξη. Είναι αναγκαίο να γίνει αποσαφήνιση της έννοιας της Ευθύνης των εμπλεκόμενων Μηχανικών.

♦ Οι Μηχανικοί του δημοσίου, ως κρατικοί λειτουργοί, έχουν κατά βάση ποινική ευθύνη για παράβαση καθήκοντος από δόλο ή βαριά αμέλεια, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους για την έκδοση της άδειας δόμησης με τυπικό έλεγχο (κατά βάση του διαγράμματος κάλυψης)χωρίς κανένα απολύτως τεχνικό έλεγχο των μελετών.

♦ Οι ανεξάρτητοι επαγγελματίες Μηχανικοί, πέρα από την ενδεχόμενη ποινική ευθύνη, αναλαμβάνουν επιπλέον και την όποια αστική ευθύνη απέναντι σε Τρίτους. Δηλαδή, παραμένουν εκ του νόμου, διαχρονικά υπόλογοι στο να αποζημιώσουν τυχόν μελλοντικές αξιώσεις λόγω κάποιου λάθους ή παράληψης στο πλαίσιο της επαγγελματικής τους δραστηριότητας.
Με βάση τα παραπάνω, θα πρέπει να θεσμοθετηθεί, με αυστηρούς κανόνες η υποχρεωτική ασφάλιση της επαγγελματικής αστικής ευθύνης ώστε να διασφαλίζεται το δημόσιο συμφέρον, η προστασία των πολιτών αλλά και το κύρος των ίδιων των επαγγελματιών Μηχανικών.

Πρόταση

Για τον εξορθολογισμό του Συστήματος Δόμησης, με γνώμονα κάποιες βασικές αρχές που ισχύουν στις χώρες της ΕΕ, προτείνονται τα ακόλουθα:

– Αναβάθμιση των Μηχανικών του δημοσίου αναδεικνύοντας τον επιτελικό ρόλο τους στον έλεγχο της νομιμότητας της διαδικασίας δόμησης και στη διενέργεια αυστηρών δειγματοληπτικών ελέγχων φακέλων δόμησης.
Σε ότι αφορά την κάλυψη για τις τυχόν ποινικές ευθύνες τους, αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να διευθετηθεί με κατάλληλη νομική προστασία από ανεξάρτητο ιδιωτικό φορέα. Αυτό, με μέριμνα ενός εκάστου των Μηχανικών του Δημοσίου δεδομένου ότι η ευθύνη αφορά προσωπικά τον καθένα εξ αυτών ή ακόμη σε συλλογική βάση, με πρωτοβουλία του συνδικαλιστικού φορέα τους.

– Καθιέρωση της υποχρεωτικής ασφάλισης επαγγελματικής ευθύνης Μηχανικών,οι οποίοι αντικειμενικά αναλαμβάνουν τις όποιες συμβατικές και νομικές ευθύνες έναντι Πελατών τους ή και Τρίτων που έχουν νόμιμο δικαίωμα να αξιώσουν αποζημίωση για οικονομικές απώλειες από τυχόν λάθη ή παραλείψεις του εκάστοτε Μηχανικού.
Και, επειδή η συγκεκριμένη ασφάλιση αποτελεί σοβαρό θέμα ουσίας, είναι απαραίτητο να θεσπιστεί και να εφαρμοστεί στην πράξη με προϋποθέσεις και με τυποποιημένους όρους, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή πρακτική εμπειρία.

* Γιώργος Κουτίνας: Είναι Μηχανικός ΕΜΠ & ENSPM Γαλλίας, Εμπειρογνώμων Ασφαλίσεων. Έχει παράσχει υπηρεσίες Συμβούλου σε ΥΠΕΧΩΔΕ, ΤΕΕ, ΕΣΥΔ, σε μεγάλα τεχνικά έργα (Αττικό Μετρό, Εγνατία Οδός, Γέφυρα Ρίο-Αντίρριο) και σε διάφορα εργοληπτικές επιχειρήσεις και Γραφεία Μελετών.