Ύψη κτιρίων: αμφιλεγόμενες αποφάσεις

Του Γιώργου Μαδεμοχώρίτη*

Πρόσφατες αποφάσεις δικαστηρίων υποστηρίζουν ότι οι κανονιστικές διατάξεις του 1955 που αφορούν την εφαρμογή του ύψους των κτηρίων στην Αθήνα είναι ή πρέπει να  ισχυρότερες των σημερινών. Άποψη που σε επίπεδο, ρομαντισμού, παρέας, καφενείου ή πολιτικής αντιπαράθεσης δείχνει ισχυρή. Άποψη όμως που σε επίπεδο ανθρώπων που γνωρίζουν προβληματίζει.

Από το 1955 μέχρι σήμερα έχουν περάσει περίπου 70 χρόνια.

Το 1955 πληθυσμός της Αθήνας ήταν σαφώς μικρότερος, δεν υπήρχε κυκλοφοριακό πρόβλημα, δεν υπήρχε ρύπανση, δεν υπήρχε περιβαλλοντική προστασία, δεν είχαμε εμφανή τα συμπτώματα της κλιματικής αλλαγής, υπήρχε ασυμπίεστο περιαστικό πράσινο, υπήρχαν άδεια οικοδομικά τετράγωνα μέσα στον αστικό ιστό, αυθαίρετα υπήρχαν μόνον γύρω από τις βιομηχανικές ζώνες.

-Με αυτά τα δεδομένα καθορίστηκαν οι τοπικές κανονιστικές διατάξεις για την πόλη με τα ΒΔ/1955.

Τα ΒΔ/1955 όμως δεν περιείχαν καμία  περιβαλλοντική πρόβλεψη!!

Δυστυχώς ή ευτυχώς έκτοτε  ο πληθυσμός της πόλης αυξήθηκε και σταδιακά μέχρι  σήμερα το 2022,  άρχισαν να εμφανίζονται όλα τα παραπάνω προβλήματα..

Διαχρονικά πάρθηκαν σημαντικές αποφάσεις από την πολιτεία.

Αποφάσεις που έπρεπε να ενσωματώσουν τις εκάστοτε επικρατούσες επιστημονικές θεωρήσεις  με την λύση των προβλημάτων αυτών, και κυρίως την προστασία του περιβάλλοντος.

Τομή υπήρξε το νόμος  1337/83,  του Τρίτση, που προτάσσει τον πολεοδομικό σχεδιασμό και την περιβαλλοντική ενσωμάτωση σε ένα ευρύτερο πλαίσιο.

Στην βάση αυτής της αντίληψης έρχονται κανονισμοί (υποχρεωτική στάθμευση, ΚΕΝΑΚ κλπ) και κανονιστικοί νόμοι όπως ο ΓΟΚ 85 και ο ΝΟΚ 12, που προσπαθούν να ορίσουν ένα πλαίσιο αντιμετώπισης των βασικών προβλημάτων στα πλαίσια των κατασκευών.

Έγιναν επιλογές όπως:

– Να προστατεύουμε το περιαστικό πράσινο και να περιορίζουμε την επέκταση του αστικού ιστού.

– Η  οικιστική πίεση, λόγω αύξησης πληθυσμού να  ενσωματωθεί κατά το δυνατόν στον υφιστάμενο οικιστικό ιστό.

– Η ενσωμάτωση αυτή θα γίνει υποχρεωτικά  σε ύψος.

– Να μειωθεί  την κάλυψη μέσα στον οικιστικό ιστό (από 70-85-100% σε 60 %) για να μην σφραγίζεται το έδαφος.

– Για περιοχές ειδικής προστασίας, κυρίως πολιτισμικής, να θεσπίζονται ειδικοί όροι (Πλάκα, Ακρόπολη κλπ)

– Επιβολή  μείωσης του ενεργειακού αποτυπώματος των κτηρίων και της ποιότητας των κτηρίων  στα πλαίσια αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και της προστασίας του περιβάλλοντος.

Δυστυχώς το πολιτικό κόστος δεν επέτρεψε ποτέ να διαμορφωθεί ένα σαφές θεσμικό καθεστώς, με αποτέλεσμα να επικρατεί ένα καθεστώς που αφήνει παράθυρα και άλλης ανάγνωσης (δες αυθαίρετα ή υπερεκμετάλλευση).

Η ίδια πολιτική αντίληψη δεν θέλησε ή έκρινε ότι δεν μπορούσε  να αναλάβει το κόστος αυτών των επιλογών και έψαξε τρόπους υλοποίησης και ακολούθησε την διεθνώς επικρατούσα  τακτική των «κινήτρων» (αρ. 10 ΝΟΚ κλπ) και επέλεξε το αμφιλεγόμενο  κίνητρο της πριμοδότησης της επιτρεπόμενης δόμησης.

-Πολύ αμφιβάλλω αν αυτοί οι προβληματισμοί ελήφθησαν υπ όψη από το αρμόδιο δικαστήριο, που πρόκρινε  την εφαρμογή των προ 70 ετών αδιάφορων περιβαλλοντικά ΒΔ/1955 απέναντι στα έστω ασαφή αλλά σαφώς περιβαλλοντικά ευαίσθητα σημερινά νομοθετήματα, που σε μεγάλο βαθμό λαμβάνουν υπ όψη τα δεδομένα του 2022.

*Γιώργος Μαδεμοχωρίτης, Αρχιτέκτoνας Μηχανικός, πρώην πρόεδρος ΣΑΔΑΣ- ΠΕΑ Τμήμα Αττικής