Κυκλική οικονομία: 10+1 ελληνικές εμβληματικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες  

Του Αργύρη Δεμερτζή/

 Συμπληρώματα διατροφής, φαρμακευτικά και καλλυντικά προϊόντα από βιομάζα, διαχείριση απο­βλήτων από την φιλετοποίηση της πέστροφας, ανακύκλωση αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, ιδίως φωτοβολταϊκών πάνελ και πλήθος άλλες δραστηριότητες με έμφαση στην ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση υλικών είναι τα αντικείμενα 11 εμβληματικών επιτυχημένων ελληνικών επιχειρηματικών πρωτοβουλιών, που ανοίγουν το δρόμο στην Κυκλική Οικονομία.

Οι 11 αξιόλογες ελληνικές επιχειρηματικές πρακτικές, που ενσωματώ­νουν τις αρχές της κυκλικής οικονομίας τόσο σε επίπεδο έρευνας, όσο και σε επίπεδο εφαρμογής καταγράφονται ως καλά παραδείγματα στο «νέο σχέδιο δράσης της Ελλάδας- οδικός χάρτης για την Κυκλική Οικονομία», που εγκρίθηκε με Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου Δείτε εδώ στο ecopress.

Το νέο εθνικό σχέδιο για την κυκλική Οικονομά  είναι συμβατό με το Ευρωπαϊκό και κωδικοποιεί σε 73 δράσεις ανά έτος, που εκτείνονται έως το 2025 τις πρωτοβουλίες που πρέπει να αναληφθούν από τις επιχειρήσεις (για την παραγωγή προϊόντων), τους καταναλωτές ( για την βιώσιμη χρήση τους), τους Φορείς Διαχείρισης αποβλήτων ( Δήμους/ΦΟΔΣΑ και Ιδιωτικούς Φορείς Ανακύκλωσης & Εναλλακτικής Διαχείρισης) και την πολιτεία ( ΥΠΕΝ-ΕΟΑΝ και 7 συναρμόδια υπουργεία), κινητοποιώντας επενδύσεις και χρηματοδοτήσεις από εγχώρια και ευρωπαϊκά προγράμματα, συνολικού ύψους άνω των 3 δις ευρώ.

Οι χρηματοδοτήσεις Κυκλικής Οικονομίας

Η υλοποίηση του σχεδίου δράσης, όπως εγκρίθηκε με Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου προβλέπει μια  ση­μαντική κινητοποίηση οικονομικών πόρων προερ­χόμενων από διαφορετικά χρηματοδοτικά εργα­λεία. Οι πόροι αυτοί μπορούν να λειτουργήσουν ως επιταχυντές της μετάβασης για τις επιχειρήσεις, τις τοπικές αρχές, τους επιστημονικούς και ερευνητικούς φορείς, τους περιβαλλοντικούς φορείς και τους φορείς της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας.

Είναι υπό διαμόρφωση ειδικό σχέδιο χρηματοδότησης δράσεων κυκλικής οικονομίας που αξιοποιεί δημόσιους πόρους της ΕΕ, όπως ενδεικτικά: ΕΣΠΑ 2021-2027, Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης, εθνικούς πόρους, που προκύπτουν από θεσμοθετημένα τέλη, εισφορές όπως ενδει­κτικά τέλος ταφής, εισφορά προστασίας περιβάλλοντος στα πλαστικά μιας χρήσης, περιβαλλοντι­κό τέλος για την πλαστική σακούλα και λοιπούς πόρους από ειδικά προγράμματα της Ελλάδας και Διεθνών Χρηματοπιστωτικών Ιδρυμάτων. Επίσης, το ενιαίο Ευρωπαϊκό πλαίσιο κανόνων (EU Taxonomy) αναμένεται να διευκολύνει τη ροή ιδιωτικών κεφαλαίων με θετικό αποτύπωμα στο περιβάλλον, την οικονομία και το κλίμα και να επιταχύνει τη μετάβαση στην κυκλική οικονομία. Στόχος είναι να υπάρξει ιεράρχηση και συνέργειες των ανωτέρω δημόσιων και ιδιωτικών πόρων ώστε να κατευθυνθούν σε δράσεις υψηλής προστιθέμενης αξίας για την κυκλική οικονομία, τιε επιχειρήσεις, το περιβάλλον και την κοινωνία.

Γιώργος Ηλιόπουλος:  «μπορούμε ως λαός και ως χώρα να πρωτοπορήσουμε»

-«Το πόσο εύκολη ή δύσκολη είναι η μετάβαση στην Κυκλική Οικονομία, μας το δείχνουν οι 11 εμβληματικές επιτυχημένες πρωτοβουλίες, που παρουσιάζονται στο Νέο Σχέδιο Δράσης της Ελλάδας – Οδικός Χάρτης Κυκλικής Οικονομίας, που έχουν αναπτυχθεί τα προηγούμενα χρόνια από ακαδημαϊκούς, δημόσιους εθνικούς, περιφερειακούς, τοπικούς, ιδιωτικούς φορείς και ΜΚΟ σε ειδικά θέματα Κυκλικής Οικονομίας», δηλώνει στο ecopress  o Γιώργος Ηλιόπουλος, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΕΕΔΣΑ)

-«Το δίδαγμα είναι, τονίζει ο πρόεδρος της ΕΕΔΣΑ  ότι με καινοτόμα σκέψη, με συστηματική δουλειά και συνέργειες, στους τομείς έρευνας, ανάπτυξης, εμπορικής αξιοποίησης, δημόσιας ενίσχυσης, μπορούμε ως λαός και ως χώρα με τους επιστήμονες και τα μυαλά που έχουμε να πρωτοπορήσουμε, τόσο για να καλύψουμε τις ανάγκες της χώρας μας για την μετάβαση στην Κυκλική Οικονομία, όσο  και για  να εξάγουμε τεχνογνωσία σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ιδίως της νοτιανατολικής Ευρώπης ή σε Μεσογειακές χώρες,  με παρόμοια χαρακτηριστικά με την Ελλάδα».

Οι 11 ελληνικές εμβληματικές επιχειρηματικές πρωτοβουλίες  

Στο «νέο σχέδιο δράσης της Ελλάδας- οδικός χάρτης για την Κυκλική Οικονομία», για τις 11 αξιόλογες ελληνικές πρακτικές, που ενσωματώ­νουν τις αρχές της κυκλικής οικονομίας σημειώνεται ότι «η παρουσίαση καλών πρακτικών σε εθνικό επίπεδο σκοπεύει να δώσει έναυσμα προκειμένου να ανα­πτυχθούν περαιτέρω αντίστοιχες ιδέες, διαδικασίες και πρακτικές που θα συμβάλλουν στον κυκλικό μετασχηματισμό της οικονομίας της χώρας».

Η Ερευνητική Υποδομή INVALOR

Η «Ερευνητική Υποδομή για την Αξιοποίηση Απο­βλήτων και Αειφόρου Διαχείρισης Φυσικών Πόρων», INVALOR (“Research infrastructure for Waste Valori­zation and Sustainable Management of Resources, INVALOR”) έχει δημιουργηθεί με στόχο την προώθηση της έννοιας της κυκλικής οικονομίας.

Το όραμα των μελών του INVALOR είναι η απόκτηση και χρήση γνώσης μέσω της προαγωγής της επιστήμης, της τεχνολογίας της πληροφόρησης, της εκπαίδευσης, της κατάρτισης, καθώς και της ίδρυσης μιας «κοινωνίας γνώσης» με σκοπό τη Βιώσιμη αύξηση της απασχόλησης και του εθνικού πλούτου με ταυ­τόχρονη προστασία του οικοσυστήματος. Βασική αρχή στην οποία στηρίζεται η υποδομή είναι ότι τα παρα­προϊόντα των Βιομηχανικών δραστηριοτήτων δεν απο­τελούν “απόβλητα” αλλά επεξεργασμένες πρώτες ύλες και δυνητικούς εθνικούς/ευρωπαϊκούς πόρους.

Το Πάρκο Κυκλικής Οικονομίας Ηρακλείου Κρήτης

Το Πάρκο πρόκειται να αναπτυχθεί σε χώρο ιδιοκτησίας του Δήμου Ηρακλείου έκτασης 270 στρεμμάτων και αποτελείται από υφιστάμενες προς εκσυγχρονισμό εγκαταστάσεις αλλά και νέες υποδομές, αφενός πρα­σίνου, περιπάτου, αναψυχής και αφ’ ετέ­ρου επαναχρησιμοποίησης, διαλογής στην πηγή, ανακύκλωσης, ανάκτησης στερεών αποβλήτων, έρευνας- καινοτομίας και ενεργειακής αποδοτικότητας. To mas­ter plan που εκπόνησε ο Ενιαίος Σύνδεσμος Διαχείρι­σης Απορριμμάτων Κρήτης, προβλέπει υλοποίηση του Πάρκου σταδιακά σε διακριτά έργα που στην πλήρη ανάπτυξη τους αναμένεται το 2025 να δημιουργήσουν 250 νέες θέσεις εργασίας, ενώ θα είναι ανοιχτό και επισκέψιμο σε πολίτες, σχολεία, εκπαιδευτικά ιδρύμα­τα και παραγωγικούς φορείς, συνδυάζοντας έτσι την ορθή κυκλική περιβαλλοντική διαχείριση με την ενημέρωση, την εκπαίδευση, την καινοτομία καθώς και την αναψυχή.

Κέντρο Επαναχρησιμοποίηση – «Μπορούμε» Υλικών (ΚΕΥ) Καστοριάς

Το Κέντρο Επαναχρησιμοποίησης Υλικών (KEY) απο­τελεί μία εγκατάσταση του Ολοκληρωμένου Συστήματος Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΟΣΔΑ) Δυτικής Μακεδονίας που σκοπό έχει την πρόληψη της παραγωγής αποβλήτων και την επαναχρησιμοποίησή τους. Αποτελεί έναν χώρο όπου θα υπάρχει προσέλευση και αλληλεπίδραση των πολιτών, προκειμένου μέσα από την ανταλλαγή αντικειμένων να προλαμβάνεται η παραγωγή αποβλήτων και να δίνεται στα αντικείμενα αυτά μία δεύτερη ευκαιρία επαναχρησιμοποίησής τους.

Οι πολίτες θα μπορούν να δίνουν και να λαμβάνουν βιβλία, οικιακά σκεύη, ρούχα, παπούτσια, έπιπλα, χαλιά, παιχνίδια και παρεμφερή αντικείμενα. Μέσα από την χρήση ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας θα είναι διασυνδεδεμένη με τις  λοιπές εγκαταστάσεις του ΟΣΔΑ.

Τo KEY θα έχουν εκτός των άλλων και ενημερωτικό – εκπαιδευτικό ρόλο. Επίσης, θα μπορούν να οργα­νώνονται στο χώρους αυτούς διάφορες εκδηλώσεις για ανταλλαγή υλικών, θεματικές γιορτές/παζάρια υλικών προς επαναχρησιμοποίηση.

Στο πλαίσιο της λειτουργίας των KEY η Ανώνυμη Εταιρεία Διαχείρισης Απορριμμάτων Δυτικής Μακε­δονίας έχει ξεκινήσει συνεργασία με φορείς κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, με τοπικά εκπαι­δευτικά ιδρύματα (όπως με τη Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας) καθώς και με τιε Κοινωνικές Δομές των Δήμων (όπως είναι η Πρόνοια και η Βοήθεια στο Σπίτι).

«Μπορούμε»

Το «Μπορούμε» είναι μία μη κερδοσκοπική οργάνωση που έχει στόχο τη μείωση της σπατάλης περισσευούμενου φαγητού και την καταπολέμηση του υποσιτισμού στην Ελλάδα μέσω προγραμμάτων που περιλαμβάνουν:

• τη διάσωση και προσφορά τροφίμων και φαγητού μέ­σω του μηχανισμού «Μπορούμε» σε διάφορα επίπεδα της επισιτιστικής αλυσίδας «Διάσωση και Προσφορά Τροφίμων», «Μπορούμε στο Χωράφι», «Μπορούμε στη Λαϊκή»
• την ενημέρωση σχετικά με το φαινόμενο της σπατάλης τροφίμων και την ενίσχυση της πρόληψης κατά του φαινομένου «Πρόγραμμα ενημέρωσης Καμία Μερίδα Φαγητού Χαμένη», «Μπορούμε στο Σχολείο», «Συμμαχία για τη Μείωση της Σπατάλης Τροφίμων»
• την επισιτιστική στήριξη των ανθρώπων με την μεγα­λύτερη διατροφική ανασφάλεια «Είμαστε Οικογένεια»

Όραμα του «Μπορούμε» είναι η ανάπτυξη ενός κοινωνι­κού κινήματος μείωσης της σπατάλης φαγητού και ταυτό­χρονα αύξησης της επισιτιστικής στήριξης ανθρώπων σε ανάγκη με Βάση την εθελοντική προσφορά.

Cluster Βιοενέργειας και Περιβάλλοντος (CLuBE)

To Cluster Βιοοικονομίας και Περιβάλλοντος (CLuBE) είναι μια μη-κερδοσκοπική εταιρεία που συστάθηκε το 201U μεταξύ τοπικών αρχών, ερευνητικών φορέων και επιχειρήσεων της  Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας.

To CLuBE στοχεύει στην ανάπτυξη των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και ms έρευνας, ανάπτυξης  και καινοτομίας στους τομείς της βιοοικονομίας, της  βιοενέργειας και του περιβάλλοντος, προκειμένου να ενισχύσει την πράσινη, ευφυή και κυκλική οικονομία στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και τιε γειτονικές της περιοχές. Το CLuBE αποτελεί μία ολοκληρωμένη καλή πρακτική, που μπορεί εύκολα να επαναληφθεί σε άλλες περιοχές. Συγκεκριμένα, έχει οικοδομήσει και συνεχίζει με επιτυχία να αναπτύσσει τη συμβίωση μεταξύ μικρών και μεγάλων φορέων και επιχειρήσεων στον τομέα της  βιοοικονομίας, συμβάλλοντας σημαντικά στην ανάπτυξη του τοπικού οικοσυστήματος καινοτομίας.

Το έργο REPLACE

Η Περιφέρεια Κρήτης συμμετέχει στο Ευρωπαϊκό πρό­γραμμα REPLACE Interreg EU «Regional PoLicy Actions for Circular Economy – Περιφερειακές δράσεις πολιτικής για την κυκλική οικονομία – του Χρηματοδοτικού Πλαισίου Interreg Europe».

Τo REPLACE έχει στόχο να ενσωματώσει, να αναπτύξει και να αξιοποιήσει τα αποτελέσματα που προέκυψαν από το επιτυχημένο πρόγραμμα Η2020 SCREEN και να συμ­βάλλει στη συμμετοχή των φορέων χάραξης πολιτικής και των διαχειριστικών αρχών με κοινό στόχο την Βελτί­ωση των περιφερειακών επιχειρησιακών προγραμμά­των (ΠΕΠ) αναφορικά με τις επιδόσεις μας στον τομέα της κυκλικής οικονομίας.

Στο πλαίσιο του έργου εκπονήθηκε η έκθεση με τίτλο «Κυκλική οικονομία στην Περιφέρεια Κρήτης: ανάλυση δυνατοτήτων» όπου αποτυπώνεται το υπόβαθρο και οι δυνατότητες της Περιφέρειας Κρήτης, όσον αφορά τον τομέα ms κυκλικής οικονομίας.

Το έργο ΦΩΤΟΜΕΓΑ

Το αντικείμενο προς υλοποίηση εντάσσεται στις σύγχρονες προτεραιότητες για κυκλική οικονομία στον κλάδο των αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού. Η διαχείριση των φωτοβολταϊκών (Φ/Β) πάνελ παρουσιάζει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά: μεγάλος όγκος αποβλήτων και υλικών, αποκεντρωμένες θέσεις εγκατάστασης και λειτουργίας των Φ/Β, ύπαρξη επι­κινδύνων συστατικών και αξιόλογη συγκέντρωση πο­λύτιμων και κρίσιμων υλών. Κύριο αναμενόμενο απο­τέλεσμα από την υλοποίηση του έργου ΦΩΤΟΜΕΓΑ (PH0T0REC) είναι ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης Φ/Β με σκοπό τη μέγιστη ανάκτηση και αξιοποίη­ση υλικών/μετάλλων σε επίπεδο ωριμότητας για υλο­ποίηση του συστήματος σε πλήρη κλίμακα με σκοπό την έγκαιρη είσοδο στην ελληνική αγορά ανακύκλωσης Φ/Β.

Το έργο FISHBONE

Το έργο FISHBONE αντιμετωπίζει τη διαχείριση απο­βλήτων από την φιλετοποίηση της πέστροφας. Για την αξιοποίηση του συγκεκριμένου αποβλήτου προτείνεται η αξιοποίηση του ψαροκόκαλου για την παραγωγή υδροξυαπατίτη ο οποίος αποτελεί μια ελκυστική επιλογή για χρήση ωε βιοϋλικό, μέσω μιας διεργασίας που πε­ριλαμβάνει πύρωση σε θερμοκρασίες περίπου 800°C με σκοπό να διασφαλιστεί ότι το τελικό υλικό είναι απολύτως ασφαλές για την υγεία και είναι απολύτως απαλ­λαγμένο από κάθε ίχνος οποιουδήποτε παθογόνου ορ­γανισμού. Παράλληλα ακολουθώντας μία παρόμοια διεργασία με χαμηλότερη θερμοκρασία πύρωσης και αξιοποιώντας αυτήν την φορά τα κεφάλια και τις ουρές από την πέστροφα, θα αναπτυχθεί κολλαγόνο.

Το έργο WASTES-to-BIOPOLYMERS

Το έργο Wastes-to-Biopolymers έχει σκοπό να αναπτύξει περιβαλλοντικά φιλικές και οικονομικά βιώσιμες διεργασίες βιομετατροπής αποβλήτων της βιομηχανίας τροφίμων σε βιοπλαστικά προϊόντα. Ειδικότερα, θα δοθεί έμφαση στην αξιοποίηση υγρών ρευμάτων αποβλήτων από την παραγωγή τυροκομικών προϊόντων (ορός τυρογάλακτος) και από τη χυμοποίηση φρούτων και λαχανικών (σακχαρούχα κλάσματα) για τη σύνθεση πλήρως βιοαποικοδομήσιμων βιοπολυμερών (πολύ-ύδροξυ-αλκανοϊκών εστέρων, PHAs), με εφαρμογές σε συσκευασίες τροφίμων.

Τα παραγόμενα βιοπολυμερή θα μορφοποιηθούν σε τελικά προϊόντα συσκευασίας τροφίμων, όπως πλαστικά μπουκά­λια και κύπελλα, φιλμ επικάλυψης, κλπ., ολοκληρώνοντας την κυκλική προσέγγιση της προτεινόμενης τεχνολογίας.

Το έργο ΑΝΑΘΡΕΨΗ

Η μετάβαση από τη γραμμική στην κυκλική οικονομία αποτελεί το Βασικό κίνητρο για το έργο ΑΝΑΘΡΕΨΗ, αντικείμενο του οποίου είναι η διερεύνηση και η Βελτι­στοποίηση της απόδοσης καινοτόμων τεχνολογιών με μεμβράνες για την αποτελεσματική ανάκτηση νερού και θρεπτικών συστατικών (Ν-ΝΗ₃, Ρ-ΡΟ4) από το υγρό απόρρευμα αναερόβιας χώνευσης υγρών αποβλήτων της βιομηχανίας τροφίμων.

 Το έργο ΒΙΟΝΑΜΑ

Αντικείμενο του έργου BIO-ΝΑΜΑ είναι ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη μαγνητικού φωτο-βιοαντιδραστήρα (ΜΦΒΑ) για την παραγωγή και συγκομιδή μικροφυκών καθώς και των διεργασιών ανάκτησης και τροποποίησης προϊόντων με υψηλή προστιθέμενη αξία από την παραγόμενη βιομά­ζα. Η παραγόμενη βιομάζα θα αξιοποιείται για την απομό­νωση -με χρήση υπερκρίσιμου CCV υψηλής προστιθέμενης αξίας φυσικών προϊόντων (καροτενοειδή, ασταξανθίνη, πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, πολυσακχαρίτες, κτλ) που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ωε συμπληρώματα διατροφής, φαρμακευτικά και καλλυντικά προϊόντα.