Αυθαίρετα: ενόψει κατεδαφίσεων προτάσεις νομιμοποίησης και παραχώρησης με τίμημα

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Προτάσεις για τακτοποίηση αυθαιρέτων, κυρίως τουριστικών εγκαταστάσεων σε αιγιαλό και παραλία με πρόστιμο ή ακόμη και ανάκτηση των εκτάσεων από το δημόσιο για να τις παραχωρήσει στους ενδιαφερόμενους με τίμημα καταφθάνουν στα υπουργεία Οικονομικών και Περιβάλλοντος παράλληλα με κύμα αντιδράσεων από την Κρήτη και τα Δωδεκάνησα για τις κατεδαφίσεις αυθαιρέτων.

Πρόγραμμα κατεδαφίσεων αυθαιρέτων, ιδίως σε αιγιαλό και παραλία και άλλες προστατευόμενες περιοχές, για τα οποία έχουν εκδοθεί οριστικές δικαστικές αποφάσεις και πρωτοκολλά κατεδαφίσεων, μέσω των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, με χρηματοδοτήσεις από το Πράσινο Ταμείο βρίσκεται σε εξέλιξη σε περιοχές όλης της χώρας.

Στο μεταξύ εγείρονται αντιδράσεις κυρίως, επιχειρηματιών του τουρισμού και κινήσεων ιδιοκτητών μέχρι τώρα από την Κρήτη και τα Δωδεκάνησα, όπου έχουν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες και πιάνουν δουλειά οι μπουλντόζες ενώ από διάφορες πλευρές διατυπώνονται προτάσεις «άμυνας», οι οποίες βεβαίως πάσχουν ως προς την τεκμηρίωση και τη συνταγματική τους νομιμότητα για τη διευθέτηση και διατήρηση των αυθαιρέτων.

Προτάσεις οι οποίες εκλαμβάνονται ως προσπάθεια να σταματήσουν οι κατεδαφίσεις, για τις οποίες έχουν ήδη αποσταλεί ειδοποιητήρια  και αφορούν  400 περιπτώσεις αυθαίρετων κτισμάτων σε όλη την Κρήτη, τα οποία βρίσκονται σε αιγιαλούς, παραλίες, δάση και δασικές και αναδασωτέες εκτάσεις και  421 πρωτοκόλλα κατεδάφισης στα Δωδεκάνησα, κυρίως στη Ρόδο.

Ξεκίνησε η “μάχη” της Κρήτης 

Από την Κρήτη σύσσωμες οι ενώσεις και οι φορείς του τουρισμού απέστειλαν επιστολή προς τον υπουργό ΠΕΝ Κώστα Σκρέκα, με την οποία εκφράζουν την έντονη αντίθεσή τους στην κατεδάφιση αυθαίρετων κατασκευών, που προγραμματίζονται από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης. Με την ίδια επιστολή  ζητούν να μην προχωρήσουν οι κατεδαφίσεις των αυθαιρέτων κτισμάτων στην ζώνη αιγιαλού και παραλίας αλλά το Αρμόδιο Υπουργείο να προχωρήσει άμεσα σε σχετική ρύθμιση για την υπαγωγή τους στη διαδικασία νομιμοποίησης – τακτοποίησης  με χρηματικό αντίτιμο, «ώστε αφενός να εισπραχθούν έσοδα που τόσο έχει ανάγκη η χώρα στις δύσκολες εποχές που διανύουμε, αφετέρου να σωθούν οι τουριστικές επιχειρήσεις, οι θέσεις εργασίας αλλά και οι υποδομές που απευθύνονται σε υψηλού οικονομικού επιπέδου επισκέπτες».  Την επιστολή υπογράφουν ο Σύνδεσμος Τουριστικών και Ταξιδιωτικών Γραφείων Κρήτης, η Ένωση Ξενοδόχων Χανίων, ο Σύλλογος Ξενοδόχων Ρεθύμνης, η Ένωση Ξενοδόχων Ηρακλείου, η Ένωση Ξενοδόχων Αγίου Νικολάου, η Ένωση Ξενοδόχων Σητείας, η Ένωση Ξενοδόχων Ιεράπετρας, και ο Παγκρήτιος Σύλλογος Διευθυντών Ξενοδοχείων.

Η συντονίστρια της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης Μαρία Κοζυράκη,  σε δηλώσεις της «Εφ.Συν.» τονίζει ότι «σε καμία περίπτωση τα πρωτόκολλα δεν αφορούν κύρια κτίσματα, ώστε να βάζουν σε κίνδυνο την επιβίωση των επιχειρήσεων, παρά μόνο αυθαίρετες εξέδρες, τοιχία, σκάλες και πέργκολες που έχουν κατασκευαστεί ως προεκτάσεις νόμιμων οικημάτων σε ξενοδοχεία, τουριστικά καταλύματα και καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος».  Επίσης η κ. Κοζυράκη ξεκαθαρίζει πως δεν τίθεται κανένα ζήτημα «εξαγοράς» των καταπατήσεων και θυμίζει πως αντίστοιχες νομοθετικές προβλέψεις που υιοθετήθηκαν για καταπάτηση δασικών εκτάσεων κατέπεσαν στο Συμβούλιο της Επικράτειας. «Δεν μιλάμε μόνο για πολεοδομικές παραβάσεις, πρόκειται για καταπατήσεις δημόσιου χώρου και δεν υφίσταται κανένα περιθώριο υπαναχώρησης καθώς η προστασία του ορίζεται από το ίδιο το Σύνταγμα».

Η σχετική λίστα των καταπατήσεων της Αποκεντρωμενης Διοίκησης  Κρήτης καταγραφεί περισσότερες από 400 περιπτώσεις αυθαίρετων κτισμάτων σε όλη την Κρήτη, τα οποία βρίσκονται σε αιγιαλούς, παραλίες, δάση και δασικές και αναδασωτέες εκτάσεις. Στα ειδοποιητήρια που έχουν σταλεί, δίδεται δεκαήμερη προθεσμία στους καταπατητές να αποξηλώσουν τις αυθαίρετες κατασκευές τους, και αν δεν το κάνουν τότε αυτό θα συμβεί με τα τεχνικά συνεργεία εργολάβου στον οποίο έχει ανατεθεί η όλη διαδικασία.

Οι εξελίξεις στα Δωδεκάνησα 

Από τα Δωδεκάνησα έφτασε επιστολή στο υπουργείο Οικονομικών από την  Κτηματική Υπηρεσία του Δημοσίου, με την οποία εκφράζει την αντίθεσή της στην επιδιωκόμενη αναστολή εκτέλεσης τελεσίδικων πρωτοκόλλων κατεδάφισης αλλά και σε νομοθετική ρύθμιση τροποποίησης των όσων ισχύουν σχετικά με τα όρια του αιγιαλού και της παραλίας στα Δωδεκάνησα.

Η ΚΥΔ προτείνει στα τμήματα του σημερινού κοινόχρηστου χώρου παραλίας στη Δωδεκάνησο, «στις εκτός σχεδίου περιοχές και πιο συγκεκριμένα τη ζώνη μεταξύ της μέγιστης απόστασης χειμερίου κύματος + 12 μέτρα και των ορίων των ιδιοκτησιών, αυτές θα μπορούσαν να περιέλθουν στην ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου ως άγονες και ακαλλιέργητες εκτάσεις, προκειμένου να υπάρχει η δυνατότητα μίσθωσης τους από τους εκάστοτε ενδιαφερόμενους».

Η ΚΥΔ εμφανίζεται να υποστηρίζει «πως μία τέτοιου είδους τροποποίηση της νομοθεσίας θα μπορούσε να έχει σαφές αναπτυξιακό πρόσημο στον Νομό Δωδεκανήσου, ενώ η οποιαδήποτε τροποποίηση αυτής προς την κατεύθυνση της κατάργησης του κατισχύοντος Κτηματολογικού Κανονισμού θα δημιουργούσε μεγάλες ανισότητες και προβλήματα στην περιοχή αρμοδιότητάς της».

Τι λένε οι ξενοδόχοι Ρόδου

Από την πλευρά της η Ένωση Ξενοδόχων Ρόδου  με επιστολή της προς τους υπουργούς Οικονομικών κ. Χρήστο Σταϊκούρα, Περιβάλλοντος Κώστα Σκρέκα, Τουρισμού Χάρη Θεοχάρη και στον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών Απόστολο Βεσυρόπουλο ζήτησε  την αναστολή εκτέλεσης των 421 πρωτοκόλλων κατεδάφισης αυθαιρέτων, σε παραλίες, αιγιαλούς, δάση και ρέματα στα Δωδεκάνησα  δίνοντας παράλληλα μήνυμα ότι υιοθετεί την πρόταση της ΚΥΔ.

Η  Ένωση Ξενοδόχων Ρόδου στην επιστολή της αναφέρεται μεταξύ άλλων για το ειδικό καθεστώς, που για ιστορικούς λόγους διέπει την σχετική νομοθεσία της Ρόδου «περί αιγιαλού και παραλίας» και η οποία την διαφοροποιεί από την νομοθεσία που ισχύει στην υπόλοιπη Ελλάδα σε τρόπο που κρίνονται αυθαίρετες κατασκευές που απέχουν ακόμα και άνω των 100 μέτρων από την ακτογραμμή!

Αναφέρει ότι η Κτηματική Υπηρεσία του Δημοσίου επισημαίνει σε επιστολή της προς το Υπουργείο Οικονομικών ότι το ιδιοκτησιακό καθεστώς των ακινήτων (ιδιωτικά και δημόσια ακίνητα) στα Δωδεκάνησα διέπεται από τις διατάξεις του Κυβερνητικού Διατάγματος 132/1929 “περί Κτηματολογικού Κανονισμού Δωδεκανήσου”, που διατηρήθηκε σε ισχύ με το άρθρο 8 Ν.510/1947 και το άρθρο 26 του Ν.2971/01.

Ο κανονισμός αυτός, όπως επισημαίνει, βασικά δεν κατάργησε, αλλά διατήρησε και κωδικοποίησε τις κατά τον χρόνο της ιταλικής κατάληψης, επικρατούσες στα Δωδεκάνησα διατάξεις του Οθωμανικού δικαίου, περί ακινήτου ιδιοκτησίας.

Επισημαίνεται ακόμη ότι η ελληνική πολιτεία ως διάδοχος της ιταλικής πολιτείας, σεβάσθηκε τις έννομες καταστάσεις που οριστικά διαμορφώθηκαν κατά το δίκαιο της προκατόχου (ιταλικής) πολιτείας, καθώς επίσης και το προ της κατάληψης νόμιμο καθεστώς.

Προσθέτει η ΚΥΔ ότι «έμμεσα αλλά με σαφή και αδιαμφισβήτητο τρόπο, καθορίζονται τα όρια της παραλίας και του αιγιαλού που είναι από την μία πλευρά η θάλασσα και από την άλλη η οριογραμμή των καταχωρημένων στα κτηματικά βιβλία ακινήτων, που έχουν όριο στα στοιχεία της εξακρίβωσής τους την παραλία ή τον αιγιαλό», ενώ τονίζεται παρακάτω ότι: «Λόγω του ορισμού της παραλίας παρατηρείται το γεγονός ύπαρξης κοινόχρηστων χώρων παραλίας σε βάθος 100 μέτρων περίπου σε ορισμένες περιπτώσεις, κυρίως σε περιοχές όπου δεν υπήρχε κατά την κτηματογράφηση ανθρώπινη δραστηριότητα. Πρόκειται για εκτάσεις άγονες και ακαλλιέργητες οι οποίες δεν προσφέρονται για πιθανές αποβάσεις και οχυρωματικά έργα, όπως ισχυρίζεται η Ένωση Ξενοδόχων Ρόδου, καθώς το βάθος της θαλάσσης εκεί είναι μικρό. Το δε επιχείρημα ότι ουδέποτε παρατηρήθηκε απλή χρήση του κοινόχρηστου χώρου σε αποστάσεις 50 – 100 μέτρων από την ακτογραμμή, ακόμα κι αν ίσχυε, δε νομιμοποιεί σε καμία περίπτωση την ανέγερση αυθαίρετων κατασκευών και λοιπές αυθαίρετες παρεμβάσεις ξενοδοχειακών επιχειρήσεων στα εν λόγω τμήματα εκ του κοινόχρηστου χώρου ιδιοκτησίας Ελληνικού Δημοσίου».

Αναφέρει η ΚΥΔ επίσης ότι «τα φερόμενα περί δήθεν υποχρέωσης των όμορων επιχειρήσεων να καλλωπίζουν τον κοινόχρηστο χώρο Αιγιαλού-Παραλίας δεν ευσταθούν, αντιθέτως ο Νομοθέτης έδινε το δικαίωμα εκτέλεσης έργων και καθόριζε τους όρους και την διαδικασία εκτέλεσης αυτών, σύμφωνα με την ανωτέρω νομοθεσία. Με άλλα λόγια ο εκάστοτε ξενοδόχος δύναται να διαμορφώσει τον υπό κρίση χώρο μέσω σχετικής δανειοδότησης και σε καμία περίπτωση δεν υποχρεούται να πράξει κάτι ανάλογο σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία

Όπως ισχυρίζεται η Ένωση Ξενοδόχων Ρόδου στη Ρόδο αλλά και στα υπόλοιπα Δωδεκάνησα, παρατηρείται το γεγονός ότι ξενοδοχειακές και τουριστικές επιχειρήσεις προέβαιναν και προβαίνουν στην κατασκευή έργων εντός κοινοχρήστου χώρου και έμπροσθεν των εγκαταστάσεών του, αυθαίρετα και άνευ αδείας (όπως προβλέπεται στο άρθρο 14 του Ν.2971). Πιο συγκεκριμένα, παρατηρείται η κατασκευή εστιατορίων, περγκόλων, μπαρ, πισινών, μπανγκαλόους, γηπέδων τένις και πολλών άλλων συναφών κατασκευών καθώς και η τσιμεντόστρωση και δεντροφύτευση. Για τους λόγους αυτούς η Κτηματική Υπηρεσία προβαίνει στη λήψη μέτρων προστασίας του κοινοχρήστου χώρου δια της εκδόσεως πρωτοκόλλων κατεδάφισης, αποζημίωσης κ.τ.λ., όπως αυτά προβλέπονται στο άρθρο 27 του Ν.2971/2001.

Σε κάθε περίπτωση, τα πρωτόκολλα κατεδάφισης αφορούν κατασκευές εκτός ιδιωτικών ιδιοκτησιών. Σημειώνεται εδώ ότι αρμόδια υπηρεσία για την εκτέλεση των πρωτοκόλλων κατεδάφισης που εκδίδει η Κτηματική Υπηρεσία είναι η Οικεία Αποκεντρωμένη Διοίκηση.

Ωστόσο, σε ό,τι αφορά στα τμήματα του σημερινού κοινόχρηστου χώρου παραλίας στη Δωδεκάνησο, στις εκτός σχεδίου περιοχές και πιο συγκεκριμένα τη ζώνη μεταξύ της μέγιστης απόστασης χειμερίου κύματος + 12 μέτρα και των ορίων των ιδιοκτησιών, άποψη της υπηρεσίας είναι ότι αυτές θα μπορούσαν να περιέλθουν στην ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου ως άγονες και ακαλλιέργητες εκτάσεις, προκειμένου να υπάρχει η δυνατότητα μίσθωσης τους από τους εκάστοτε ενδιαφερόμενους».

Καταλήγει αναφέροντας ότι σύμφωνα με την πρόταση της ΚΥΔ ” μία τέτοιου είδους τροποποίηση της νομοθεσίας θα μπορούσε να έχει σαφές αναπτυξιακό πρόσημο στον Νομό Δωδεκανήσου, ενώ η οποιαδήποτε τροποποίηση αυτής προς την κατεύθυνση της κατάργησης του κατισχύοντος Κτηματολογικού Κανονισμού θα δημιουργούσε μεγάλες ανισότητες και προβλήματα στην περιοχή αρμοδιότητάς της».

Τι λέει η Ένωση Ιδιοκτητών Δωδεκανήσου

Η Ένωση Ιδιοκτητών Ακινήτων Δωδεκανήσου, μέλος της  ΠΟΜΙΔΑ,  σχετικά με την επιστολή της ΚΥΔ προς το υπουργείο Οικονομικών αντέδρασε έντονα με δική της επιστολή προς τα συναρμόδια υπουργεία ζητώντας ενημέρωση και εξηγήσεις. Ειδικότερα η  ΕΙΑΔ σε επιστολή της προς το ΥΠΕΝ σχετικά με τον μειοδοτικό διαγωνισμό, που προκηρύχθηκε από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου (ΑΔΑ) για την ανάδειξη εργολάβου προκειμένου να εκτελεστούν πρωτόκολλα διοικητικής αποβολής αυθαιρέτων κτισμάτων σε διάφορες περιοχές στο νησί της Ρόδου σημειώνει ότι υπάρχουν «πολλές παρατυπίες, αοριστίες και παραλήψεις που έρχονται σε άμεση σύγκρουση με το άρθρο 17 του Συντάγματος».

Επισημαίνει «πως στα νησιά Ρόδου, Κω και τμήματος της Λέρου από την δεκαετία του 1980 έως σήμερα μετά από απάντηση σε σχετικό ερώτημα στην Κτηματική υπηρεσία (το οποίο έχει κατατεθεί και στην Βουλή των Ελλήνων στις 19-4-2019) τα πρωτόκολλα κατεδάφισης ανέρχονται σε πάνω από 8000, εκ των οποίων πάνω από 2500 είναι στο νησί της Ρόδου λόγω της διάκρισης που προκύπτει ανάμεσα στον κτηματολογικό κανονισμό της Δωδεκανήσου και τον νόμο 2971/2001 σχετικά με την οριοθέτηση του Αιγιαλού και της Παραλίας στα κτηματογραφηθέντα  αυτά 3 νησιά από τους Ιταλούς Κατακτητές» Και  με βάση όλα τα παραπάνω θέτει  τα εξής ερωτήματα:

-Με ποια κριτήρια και γιατί «επιλέχθηκαν» από τα πάνω από 2500 πρωτόκολλα τα συγκεκριμένα 421 πρωτόκολλα της προκήρυξης;

-Γιατί επήλθε αυτός ο διαχωρισμός και αυτή η διάκριση μεταξύ ιδιωτών;

-Εξετάστηκαν τα πρωτόκολλα που αναρτήθηκαν στην προκήρυξη αν έχουν ενταχθεί στον νόμο περί τακτοποίησης αυθαιρέτων του 2013 αλλά και του 2017;

-Πως και με ποια κριτήρια η υπηρεσία κατήρτισε έναν διαγωνισμό που αναθέτει σε έναν εργολάβο την κατεδάφιση κτισμάτων που βρίσκονται εντός κτηματολογικής μερίδας και που πλέον έχουν νομιμοποιηθεί;

-Τι θα συμβεί αν με την ανάρτηση της έναρξης των κατεδαφίσεων στο Διαύγεια οι ιδιοκτήτες θα προβούν σε ανακοπές και ανακλήσεις των διαδικασιών και λόγο της νομιμότητας τους γίνει άρση της απόφασης, ο εργολάβος θα πληρωθεί το ποσό που προκηρύχθηκε χωρίς να κατεδαφίσει το σύνολο  των κτισμάτων; Μήπως θα σας χρωστάει κατεδαφίσεις για κάποια άλλη φορά;

-Γιατί εκδίδονται πρωτόκολλα κατεδάφισης χωρίς να έχει πραγματοποιηθεί οριοθέτηση αιγιαλού και παραλίας σε πολλές από της περιπτώσεις και τα ακίνητα χαρακτηρίζονται πως βρίσκονται εντός αυτών;

-Γιατί εκτελούνται αυτές οι διοικητικές πράξεις αφού έχει παρέλθει η δεκαπενταετία και δεν επανεξετάζονται;

Ειδικά για την πρόταση της ΚΥΔ η Ένωση Ιδιοκτητών Ακινήτων σε επιστολή της προς το υπουργείο Οικονομικών σημειώνει μεταξύ άλλων ότι:

-« Η Υπηρεσία οφείλει να ανακαλέσει και να ζητήσει μια συγνώμη από τον Δωδεκανησιακό λαό. Η βασική αρμοδιότητα των κτηματικών υπηρεσιών είναι η διαχείριση της ιδιωτικής περιουσίας του δημοσίου και όχι η υφαρπαγή των περιουσιών ιδιοκτητών στηριζόμενη σε έναν Κανονισμό δημιουργημένο από Κατακτητές». Και ερωτά:

-Ζητά από τους Δωδεκανήσιους να οριοθετήσει χωρίς τα εθνικά νόμιμα κριτήρια, και να αποχαρακτηρίσει εκτάσεις με μια διαδικασία που δεν προβλέπεται ακόμα και από τον κανονισμό αυτόν, να περιέλθουν οι ιδιοκτησίες στα χέρια της κτηματικής και να της νοικιάζεται στους ίδιους τους ιδιοκτήτες;

-Είναι άγονη ακαλλιέργητη μια έκταση στην οποία μια οικογένεια στεγάζεται εκεί προ αμνημονεύτων χρόνων ή μια ιδιοκτησία που γίνεται χρήση της γης από την περίοδο της οθωμανικής κατοχής;

Αξίζει να αναφέρουμε πως η υπηρεσία μετά από συζήτηση με την Ένωση μας, μας ανέφερε πως η ειδική ονομασία «άγονες ακαλλιέργητες εκτάσεις» έγκειται στην διακριτική ευχέρεια της και τον χρησιμοποίησε  στο παρελθόν για τις ανάγκες αποχαρακτηρισμού εκτάσεων  χαρακτηρισμένων ως κοινόχρηστους, εκμεταλλευόμενη την ανεπάρκεια του δηλαδή, επιλεκτικά ,ενώ τώρα προτείνει να νομοθετηθεί.

-Αφού μπορούσε να το κάνει ανέκαθεν γιατί ζητά την νομοθέτηση μιας διαδικασίας που έχει ήδη κάνει χρήση;
-Να ενοικιάσει κάποιος από την υπηρεσία ένα σπίτι που κατέχει για 100 και πλέον χρόνια;
-Αλήθεια η εκτός σχεδίου περιοχές είναι περιοχές σε άλλα νησιά;

-H Δώδεκα μέτρων λωρίδα του αιγιαλού υπάρχει στην λοιπή Ελλάδα και αν είναι σωστή η ύπαρξή της γιατί δεν νομοθετήθηκε σε όλη την Επικράτεια;
Γιατί προτείνει η υπηρεσία μια πρόταση που εμπεριέχει τη… «διακριτική ευχέρεια» υπαλλήλων του Δημοσίου;».