Δασικές εκτάσεις: η τελική νομοθετική ρύθμιση για ιδιοκτησιακό και μεταβιβάσεις
ΕιδήσειςΚτηματαγοράΟικιστικάΟικονομίαΠεριβάλλονΠολεοδομίαΧωροταξία 20 Ιουλίου 2021 Αργύρης
Του Αργύρη Δεμερτζή/
Τίτλοι ιδιοκτησίας άνω της εικοσαετίας, που όμως μπορεί να έχουν μεταγραφεί και μεταγενέστερα για τους ιδιώτες και απαγόρευση στο Δημόσιο να ασκεί ένδικα μέσα σε αποφάσεις που αναγνωρίζουν κυριότητα ή άλλο εμπράγματο δικαίωμα ιδιωτών είναι από τις βασικές ρυθμίσεις, με τις οποίες το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας επιχειρεί να δώσει νομοθετική λύση στο ιδιοκτησιακό δασών, δασικών και χορτολιβαδικών εκτάσεων, με τροπολογία που κατέθεσε στη Βουλή.
Η τροπολογία για το δασικό ιδιοκτησιακό κατατέθηκε τα μεσάνυχτα της Δευτέρας 19 Ιουλίου 2021, μαζί με μπαράζ άλλων πολεοδομικών και χωροταξικών τροπολογιών, δείτε εδώ στο ecopress τις νέες ρυθμίσεις για την εκτός σχεδίου δόμηση, ως προσθήκη στο νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ για την ανακύκλωση, που συζητείται στην Ολομέλεια και προγραμματίζεται μέχρι την Πέμπτη 22 Ιουλίου 2021 να ψηφιστεί στο σύνολο του.
Ξεμπλοκάρουν οι μεταβιβάσεις
Ξεμπλοκάρουν και οι μεταβιβάσεις για όλα τα εκτός σχεδίου ακίνητα, καθώς στην ίδια τροπολογία του ΥΠΕΝ, περιλαμβάνεται διάταξη, που ερμηνεύει το Δασικό Κώδικα, σχετικά με τις μεταβιβάσεις των αγροτικών τμημάτων ευρύτερων κτημάτων, που περιλαμβάνουν τόσο αγροτικές, όσο και δασικές εκτάσεις και διευκρινίζεται ότι «η μεταβίβαση των αγροτικών εκτάσεων ευρύτερου κτήματος στο οποίο περιέχονται και δασικές εκτάσεις, χωρίς την άδεια του Δασαρχείου, δεν συνιστά παράνομη κατάτμηση».
Το ΥΠΕΝ σημειώνει στην αιτιολογική έκθεση, ότι παρεμβαίνει νομοθετικά στην ερμηνεία του Δασικού Κώδικα «επειδή στα δάση και στις δασικές εκτάσεις ισχύει, το τεκμήριο της κυριότητας του ελληνικού Δημοσίου και σε αρκετές περιπτώσεις το ζήτημα της ιδιοκτησίας δεν έχει λυθεί έναντι του Δημοσίου, οι συμβολαιογράφοι αρνούνται να συντάξουν συμβόλαια, όχι μόνο για την ευρύτερη έκταση, στην οποία περιλαμβάνονται εκτός από αγροτικές και δασικές εκτάσεις, αλλά και αυτοτελώς για τα αγροτικά τμήματά της». Δυνάμει της υφιστάμενης διάταξης λέει το ΥΠΕΝ «απαγορεύεται η κατάτμηση της δασικής ιδιοκτησίας. Ωστόσο, δεν προκύπτει με σαφήνεια εάν απαγορεύεται και ο διαχωρισμός των αγροτικών εκτάσεων από τις δασικές εκτάσεις του ίδιου κτήματος»
«Επιλύονται οι ιδιοκτησιακές εκκρεμότητες»
Η τροπολογία περιλαμβάνει συνολικά έξι άρθρα, και όπως σημειώνει το ΥΠΕΝ «επιλύονται οι ιδιοκτησιακές εκκρεμότητες μεταξύ ελληνικού Δημοσίου και ιδιωτών στις περιοχές της χώρας, που δεν ισχύει το τεκμήριο της κυριότητάς του επί δασών και δασικών εκτάσεων». Σημειώνεται ότι το ιδικοτησιακό έχει αναδειχθεί με μεγάλη ένταση από την ανάρτηση των Δασικών Χαρτών στο σύνολο των περιοχών της χώρας. Με τη νέα ρύθμιση δίνεται αυξημένος ρόλος αποφάσεων στα Συμβούλια Ιδιοκτησίας Δασών, Δασικών, Χορτολιβαδικών και Βραχωδών Εκτάσεων και τα Συμβούλια Ιδιοκτησίας στις κατά τόπους περιοχές, με πρόβλεψη τη σύσταση και πολλών νέων, στα οποία θα καταφεύγουν οι ιδιώτες, για να εκδοθούν αποφάσεις ιδιοκτησιακών δικαιώμάτων.
Τέλος στο τεκμήριο της κυριότητάς του ελληνικού Δημοσίου
Οι ρυθμίσεις για περιοχές της χώρας, που δεν ισχύει το τεκμήριο της κυριότητάς του ελληνικού Δημοσίου επί δασών και δασικών εκτάσεων αφορούν στους ιδιοκτήτες ακινήτων στις περιφέρειες των Πρωτοδικείων των Ιονίων Νήσων, της Κρήτης, των Νομών Λέσβου, Σάμου, Χίου και Κυκλάδων, των νήσων Κυθήρων, Αντικυθήρων, καθώς και της περιοχής της Μάνης όπως αυτή ορίζεται από τα διοικητικά όρια των Καλλικρατικών Δήμων Ανατολικής και Δυτικής Μάνης.
Προβλέπεται σχετικά στην τροπολογία του ΥΠΕΝ ότι για αυτές τις περιοχές ότι «το ελληνικό Δημόσιο δεν ασκεί ένδικα μέσα κατά αποφάσεων του κτηματολογικού δικαστή με τις οποίες αναγνωρίζεται η κυριότητα ή άλλο εμπράγματο δικαίωμα ιδιωτών ή νομικών προσώπων δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου επί των ανωτέρω εκτάσεων, εφόσον δεν διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας ή άλλα επαρκή στοιχεία απόδειξης της κυριότητάς του. Πρωτόκολλα Διοικητικής Αποβολής που εκδόθηκαν μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος και αναφέρονται στις παραπάνω εκτάσεις ανακαλούνται από τότε που εκδόθηκαν».
Συμβόλαια εικοσαετίας
Παράλληλα δίνεται λύση στο ιδιοκτησιακό με συμβόλαια άνω της εικοσαετίας με άλλη διάταξη της ίδιας τροπολογίας, στην οποία αναφέρεται ότι σε περιοχές «για τις οποίες το ελληνικό Δημόσιο δεν διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας ή άλλα επαρκή στοιχεία απόδειξης της κυριότητάς του, όπως πράξεις μίσθωσης, παραχώρησης ή άλλης εκμετάλλευσης, αξιοποίησης και προστασίας της έκτασης ως δημόσιας και, συγχρόνως, οι διεκδικούντες την έκταση διαθέτουν τίτλους ιδιοκτησίας, οι ίδιοι ή οι δικαιοπάροχοί τους, οι οποίοι έχουν συνταχθεί μέχρι την 1η.7.2001 το αργότερο, έστω και εάν έχουν μεταγράφει μεταγενέστερα κι εφόσον ήδη κατά τη σύνταξη του τίτλου του διεκδικούντος ή του δικαιοπαρόχου του αυτοί τελούσαν σε καλή πίστη και η έκταση δεν διεκδικούνταν από το Δημόσιο. Σε περίπτωση που το δικαίωμα της κυριότητας επί των ανωτέρω εκτάσεων έχει καταχωρηθεί υπέρ ιδιωτών ή νομικών προσώπων δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου στα κτηματολογικά βιβλία των οικείων κτηματολογικών γραφείων, το ελληνικό Δημόσιο δεν προβάλλει δικαιώματα κυριότητας επ’ αυτών και δεν ασκεί τα ένδικα βοηθήματα που προβλέπονται στο άρθρο 6 του ν. 2664/1998 (Α’ 275).»
Το ΥΠΕΝ εξηγεί για τις σχετικές ρυθμίσεις ότι «ως γνωστό, το Δημόσιο προβάλλει δικαιώματα κυριότητας σε όλα ανεξαιρέτως τα δάση, τις δασικές και χορχολιβαδικές εκτάσεις. Στις περιοχές, ωστόσο, που δεν ισχύει το τεκμήριο κυριότητάς του η απόδειξη τον ισχυρισμών του περί ιδίας κυριότητας ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων είναι ιδιαίτερα δυσχερής, με αποτέλεσμα οι εμπράγματες διαφορές που άγονται ενώπιον αυτών να επιλύονται κατά κανόνα υπέρ των ιδιωτών. Εξάλλου, όποιος έχει κριθεί και με αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικράτειας (ΣτΕ 805/2016) στις περιπτώσεις δασών και δασικών εκτάσεων που ευρίσκονται σε περιοχές που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ως άνω τεκμηρίου., μόνη η διοικητική πράξη του χαρακτηρισμού ή της διαπιστώσεως του χαρακτήρα της εκτάσεως δεν αρκεί για την εγγραφή δικαιώματος κυριότητας του Δημοσίου, χωρίς την επίκληση και απόδειξη της κτήσεως του με συγκεκριμένα αποδεικτικά στοιχεία. Έτσι, στις περιοχές αυτές παρατηρείται το φαινόμενο οι υπηρεσίες του Δημοσίου και τα δικαστήρια να απασχολούνται με πλήθος εμπραγμάτων διαφορών με προδιαγεγραμμένο αποτέλεσμα και παράλληλα να προκαλείται αίσθημα αδικίας στους πολίτες, οι οποίοι καλούνται να υποβληθούν σε μεγάλες δαπάνες για. να αποδείξουν δικαστικά την κυριότητα τους».
Τα Συμβούλια Ιδιοκτησίας
Τα Συμβούλια Ιδιοκτησίας Δασών στις κατά τόπους περιοχές, λέει η ρύθμιση του ΥΠΕΝ ότι «επιλαμβάνονται της αναγνωρίσεως της κυριότητας ή άλλου εμπραγμάτου δικαιώματος με αίτηση του ενδιαφερομένου ιδιώτη ή νομικού προσώπου, επί τη βάσει προσκομιζομένων υπ’ αυτών νόμιμα μεταγεγραμμένων τίτλων ιδιοκτησίας, οι οποίοι έχουν συνταχθεί το αργότερο μέχρι την 1η.7.2001, έστω και αν έχουν μεταγράφει μεταγενέστερα και οι οποίοι συνοδεύονται από τοπογραφικά διαγράμματα, εξαρτημένα στο Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς 1987 (ΕΓΣΑ 87), στα οποία αποτυπώνεται η περιγραφόμενη στους τίτλους έκταση όπως και επί τη βάσει όσων στοιχείων τηρούνται στη δασική υπηρεσία. Τα Συμβούλια μπορούν να ζητήσουν και την αποστολή από άλλες δημόσιες υπηρεσίες κάθε χρήσιμου εγγράφου ή άλλου στοιχείου ή να διατάξουν τη διενέργεια ειδικής έρευνας ή πραγματογνωμοσύνης προς διαμόρφωση ασφαλούς κρίσεως περί των προβαλλομένων ιδιωτικών δικαιωμάτων».
Μελέτες και έργα στα καμένα
Στην τροπολογία περιλαμβάνεται και ρύθμιση, η οποία προβλέπει «επιτάχυνση της μελέτης και εκτέλεσης έργων προστασίας καμένων εκτάσεων με δασικό χαρακτήρα». Για τη σχετική ρύθμιση το ΥΠΕΝ αναφέρει στην αιτιολογική έκθεση ότι «Σύμφωνα με τα διαλαμβανόμενα στο αρ. 1 του ν. 2612/1998 (Α’ 112} η δασική υπηρεσία είναι υπεύθυνη για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των απαραίτητων έργων πρόληψης εντός του δασικού χώρου, με σκοπό την αποπεράτωσή τους πριν την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου, δηλαδή την 1η Μαΐου κάθε έτους. Κατ’ αντιστοιχία, λόγω της εμφάνισης ακραίων φαινομένων που παρατηρούνται συνέπεια της αλλαγής του κλίματος και κάνουν την εμφάνισή τους ολοένα και πιο συχνά κατά τα τελευταία έτη. συμπεριλαμβανομένων και περιπτώσεων πυρκαγιών και πλημμυρών, απαιτείται έγκαιρος σχεδιασμός πρόληψης και άμεσες παρεμβάσεις αποκατάστασης των πληγεισών εκτάσεων. Συνέπεια τούτων είναι οι δασικές υπηρεσίες να βρίσκονται συχνά αντιμέτωπες με ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα μέσα στα οποία απαιτείται να ολοκληρώνονται οι διαδικασίες εκπόνησης μελετών, κατάλληλης αδειοδότησης, ανάθεσης και επίβλεψης των ανωτέρω έργων, γεγονός που καθιστά πρακτικά αδύνατη την ανταπόκριση των υπηρεσιών στις υποχρεώσεις αυτές. Για την αντιμετώπιση του ανωτέρω ζητήματος με το παρόν άρθρο αποσαφηνίζεται ότι τα αντιδιαβρωτικά – αντιπλημμυρικά έργα προστασίας καμένης δασικού χαρακτήρα έκτασης που έχει κηρυχθεί ή πληροί τις προϋποθέσεις για να κηρυχθεί ως αναδασωτέα αποτελούν ειδικά δασοτεχνικά έργα, μη υπαγόμενα στον ν. 4014/2011 (Α’ 209) περί περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Περαιτέρω δεν προβλέπεται η έκδοση απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τον καθορισμό των ειδικότερων όρων, προϋποθέσεων, κριτηρίων, διαδικασιών, λοιπών τεχνικών ζητημάτων και κάθε άλλης αναγκαίας λεπτομέρειας σχετικά με την μελέτη και εκτέλεση των ανωτέρω έργων».
Επεμβάσεις σε πάρκα και άλση
Με άλλη ρύθμιση που αφορά σε «επιτρεπτές επεμβάσεις σε πάρκα και άλση» το ΥΠΕΝ εξηγεί ότι παρεμβαίνει νομοθετικά διότι «η υφιστάμενη γενική διατύπωση περί απολύτως αναγκαίων έργων ή δραστηριοτήτων για τη λειτουργία των πάρκων ή αλσών είναι ευρεία και ασαφής και κρίνεται σημαντικό να εξειδικευτούν έστίν και ενδεικτικώς τα επιτρεπόμενα έργα και δραστηριότητες».
Τα έξι άρθρα της τροπολογίας
Τα έξι άρθρα της τροπολογίας για τα Δασικά θέματα είναι τα εξής:
Άρθρο 1:Επίλυση ιδιοκτησιακού καθεστώτος δασών, δασικών εκτάσεων και χορτολιβαδικών εκτάσεων των περιοχών του άρθρου 62 του ν. 998/1979 – Τροποποίηση της περ. δ) της παρ. 5 του άρθρου 3 του ν. 998/1979
Άρθρο 2:Διατάξεις για τη διοικητική αναγνώριση της ιδιοκτησίας στις περιοχές του δεύτερου εδαφίου του άρθρου 62 του ν. 998/1979 – Προσθήκη άρθρου 8Α στον ν. 998/1979
Άρθρο 3: Επιτάχυνση της μελέτης και εκτέλεσης έργων προστασίας καμένων εκτάσεων με δασικό χαρακτήρα – Τροποποίηση της περ. στ) της παρ. 3 του άρθρου 25 του ν. 998/1979
Άρθρο 4: Επιτρεπτές επεμβάσεις σε πάρκα και άλση – Τροποποίηση άρθρου 59 ν. 998/1979
Άρθρο 5: Ιδιοκτησιακές ρυθμίσεις για τις δασικού και χορτολιβαδικού χαρακτήρα εκτάσεις των περιοχών του δευτέρου εδαφίου του άρθρου 62 του ν. 998/1979 – Τροποποίηση της παρ. 1 του άρθρου 10 του ν. 3208/2003
Άρθρο 6: Κατάτμηση μεικτών δασικών και μη δασικών εκτάσεων – Προσθήκη εδαφίου στην παρ. 3 του άρθρου 60 του ν.δ. 86/18.1.1969.
Τι λέει η αιτιολογική έκθεση
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση το ΥΠΕΝ παρουσιάζει τους λόγους νομοθέτησης και τους στόχους των νέων ρυθμίσεων ως εξής:
Με τα άρθρα. 1 και 2 επιλύονται οι ιδιοκτησιακές εκκρεμότητες μεταξύ ελληνικού Δημοσίου και ιδιωτών στις περιοχές της χώρας που δεν ισχύει το τεκμήριο της κυριότητάς του επί δασών και δασικών εκτάσεων., σύμφωνα με το δεύτερο εδάφιο του άρθρου 62 του ν. 998/1979 (Α’ 289). Περαιτέρω, με την παρ. 2 του άρθρου 2 εισάγεται μεταβατική ρύθμιση σχετικά με την κατάργηση εκκρεμών δικών μεταξύ του Δημοσίου και ιδιωτών ή νομικών προσώπων ιδιωτικού ή δημοσίου δικαίου με αντικείμενο την αναγνώριση της κυριότητας επί των ανωτέρω περιοχών και σχετικά με την ανάκληση εκδοθέντων σε βάρος ιδιωτών πρωτοκόλλων διοικητικής αποβολής.
Με το άρθρο 3 επιχειρείται η ρύθμιση ζητημάτων σχετικά με την αμεσότητα και τον επείγοντα χαρακτήρα μελέτης και εκτέλεσης των προστατευτικών δασοτεχνικών έργων αποφυγής των επιπτώσεων πυρκαγιών, πλημμυρών και άλλων φυσικών καταστροφών που ανατίθενται από τη δασική υπηρεσία σε περιοχές που έχουν οριστεί ως «επικίνδυνες», σύμφωνα με το π.δ. 575/1980 (Α’ 157).
Με το άρθρο 4 επιχειρείται η αποσαφήνιση της έννοιας των απολύτους αναγκαίων για την λειτουργία των πάρκων ή αλσών, έργων και δραστηριοτήτων που επιτρέπονται.
Με το άρθρο 5 προστίθεται στο άρθρο 10 του ν. 3208/2003 (Α’ 303), το οποίο προβλέπει τις περιπτώσεις μη προβολής δικαιωμάτων εκ μέρους του Δημοσίου στις δασικές και χορχολιβαδικές εκτάσεις, νέο εδάφιο που αφορά ειδικώς στις εκτάσεις δασικής και χορτολιβαδικής μορφής που κείνται στις περιοχές του δεύτερου εδαφίου του άρθρου 62 του ν. 998/1979.
Με το άρθρο 6 επιδιώκεται η άρση της ασάφειας που έχει προκληθεί κατά την εφαρμογή του άρθρου 60 του Δασικού Κώδικα [ν.δ. 86/1969 (Α” 7)], σχετικά με τις μεταβιβάσεις των αγροτικών τμημάτων ευρύτερων κτημάτων που περιλαμβάνουν τόσο αγροτικές, όσο και δασικές εκτάσεις. Με το εδάφιο που προστίθεται διευκρινίζεται ότι η μεταβίβαση των αγροτικών εκτάσεων ευρύτερου κτήματος στο οποίο περιέχονται και δασικές εκτάσεις χωρίς την προβλεπόμενη από την ως άνω διάταξη άδεια, δεν συνιστώ παράνομη κατάτμηση.
