«Καμπανάκι» για τα λατομεία – Οι νέες διαδικασίες και οι προθεσμίες για τις άδειες λειτουργίας και εκμετάλλευσης – Σε εφαρμογή τα ειδικά τέλη υπέρ ΟΤΑ

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Τίθεται σε πλήρη εφαρμογή ο νέος νόμος 4512/2018 για τα λατομεία και το ΥΠΕΝ με αναλυτική εγκύκλιο, που υπογράφει ο υπουργός Γ. Σταθάκης δίνει οδηγίες για την ομαλή μετάβαση από το παλαιό στο νέο καθεστώς λειτουργίας των λατομικών επιχειρήσεων και εκμεταλλεύσεων. Ταυτοχρόνως  «κρούει» προειδοποιητικό καμπανάκι ότι οι  αιτήσεις για την παράταση της ισχύος των συμβάσεων μίσθωσης υποβάλλονται τουλάχιστον 24 μήνες πριν από τη λήξη τους.

Παράλληλα η εγκύκλιος του ΥΠΕΝ, που παρουσιάζει σε 21 σημεία τις βασικές αλλαγές της νομοθεσίας ορίζει ότι το ειδικό τέλος υπέρ ΟΤΑ των λατομείων αδρανών υλικών σε δημόσια ή ιδιωτική έκταση ορίζεται σε ποσοστό οκτώ τοις εκατό (8%) στην αξία πώλησης μη επεξεργασμένων προϊόντων ή τέσσερα τοις εκατό (4%) στην αξία πώλησης των επεξεργασμένων προϊόντων στο δάπεδο του λατομείου. Ειδικά για τα λατομεία που διαθέτουν αδρανή ως συνεξορυσσόμενα προϊόντα ή ως πλεονάζουσα παραγωγή, το ειδικό τέλος ορίζεται σε δέκα τοις εκατό (10%) στην τιμή πώλησης ακατέργαστων υλικών ή έξι τοις εκατό (6%) στην τιμή πώλησης επεξεργασμένων υλικών.

Η εγκύκλιος του ΥΠΕΝ στέλνει «τελεσίγραφο» στα παλιά λατομεία, υπογραμμίζοντας ότι «ο μέγιστος χρόνος μίσθωσης λατομείου είναι πλέον 70 χρόνια».

Επάρκεια υλικών 

Παράλληλα σημειώνει ότι στις θεμελιώδεις αλλαγές της νομοθεσίας είναι ότι:

Η άδεια εκμετάλλευσης των λατομείων καταργείται, όπως επίσης ότι σε δημόσιες και δημοτικές εκτάσεις, η σύμβαση μίσθωσης επέχει θέση άδειας, ενώ σε ιδιωτικές εκτάσεις, η εκμετάλλευση λατομείων επιτρέπεται μετά από γνωστοποίηση.

Στις σημαντικές αλλαγές περιλαμβάνεται επίσης ότι δεν υφίσταται πλέον προθεσμία καθορισμού λατομικών περιοχών, όπως ίσχυε με την προηγούμενη νομοθεσία αλλά απαιτείται η διερεύνηση επάρκειας υλικών από τις ήδη καθορισμένες λατομικές περιοχές, ανά πενταετία, από τον αρμόδιο περιφερειάρχη.

Η εγκύκλιος δίνει αναλυτικές οδηγίες για την εφαρμογή των μεταβατικών διατάξεων, οι οποίες αποσκοπούν στην ομαλή μετάβαση από το προϋπάρχον στο νέο καθεστώς, και ειδικότερα για :

• Εκκρεμείς αιτήσεις για έρευνα, μίσθωση ή εκμετάλλευση
• Ισχύουσες συμβάσεις μίσθωσης επί δημοσίων και δημοτικών εκτάσεων
• Εκκρεμείς αιτήσεις για παράταση άδειας εκμετάλλευσης λατομείων βιομηχανικών ορυκτών και μαρμάρων, επί δημόσιων και δημοτικών εκτάσεων
• Υφιστάμενες άδειες εγκατάστασης και λειτουργίας Η/Μ εγκαταστάσεων, εντός λατομικών χώρων, εξακολουθούν να ισχύουν έως τη λήξη τους.

Οι 21 αλλαγές πρώτης γραμμής 

Η εγκύκλιος του ΥΠΕΝ με θέμα: Ενημερωτική εγκύκλιος σχετικά με την εφαρμογή του Ν. 4512/2018 (ΦΕΚ Α’5_17.1.2018), όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 122 του ν. 4514/2018 (ΦΕΚ Α’ 14), σημειώνει ότι:  Ο νέος νόμος που ψηφίσθηκε πρόσφατα από τη Βουλή των Ελλήνων περιλαμβάνει, στο Τμήμα Α – Μέρος Β «ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΛΑΤΟΜΙΚΩΝ ΟΡΥΚΤΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ», το νέο νομικό πλαίσιο το οποίο διέπει πλέον την έρευνα και εκμετάλλευση λατομείων, με το οποίο εκσυγχρονίζεται και απλουστεύεται η σχετική νομοθεσία και επιπλέον οι σχετικές διατάξεις περιλαμβάνονται σε ένα ενιαίο κείμενο (άρθρα 43 έως 72).

Σημειωτέον ότι με το άρθρο 66 προστίθεται κεφάλαιο ΙΒ (νέα άρθρα 57-67) στον νόμο 4442/2016 σχετικά με την «ΑΠΛΟΥΣΤΕΥΣΗ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΑΣΚΗΣΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΛΑΤΟΜΕΙΩΝ» ενώ με το άρθρο 67 προστίθεται Κεφάλαιο ΙΓ (νέα άρθρα 68-76)στον νόμο 4442/2016 σχετικά με την «ΑΠΛΟΥΣΤΕΥΣΗ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ».

Σύμφωνα με την εγκύκλιο οι σημαντικότερες μεταβολές που επέρχονται με τις διατάξεις του νέου νόμου, αναφορικά με τα λατομικά ορυκτά, συγκριτικά με την προϊσχύουσα νομοθεσία (Ν.669/77, Ν.1428/84, κλπ.) η οποία καταργείται, σε 21 βασικά σημεία  είναι οι εξής:

1. Η άδεια εκμετάλλευσης των λατομείων καταργείται.

-Σε δημόσιες και δημοτικές εκτάσεις, η σύμβαση μίσθωσης επέχει θέση άδειας.

– Σε ιδιωτικές εκτάσεις, η εκμετάλλευση λατομείων επιτρέπεται μετά από γνωστοποίηση.

2. Ο μέγιστος χρόνος μίσθωσης λατομείου είναι πλέον 70 χρόνια. (άρθρο 45 παρ. 3)
3. Το ύψος του πάγιου μισθώματος των λατομείων, εκτός από τις περιπτώσεις δημοπρασιών των λατομείων αδρανών, υπολογίζεται με βάση τη μαθηματική σχέση της παρ. 4 του άρθρου 45.
4. Για τα λατομεία μαρμάρων, φυσικών λίθων και βιομηχανικών ορυκτών ορίζεται ανώτατο όριο αναλογικού μισθώματος 8 %. (άρθρο 45 παρ. 4)
5. Για τα λατομεία αδρανών ορίζεται κατώτατο όριο αναλογικού μισθώματος 5 %. (άρθρο 45 παρ. 4)
6. Επιτρέπεται η μεταβίβαση – εκχώρηση δικαιωμάτων συμβάσεων μίσθωσης ύστερα από έγκριση του εκμισθωτή. (άρθρο45παρ. 9)
7. Δεν υφίσταται πλέον προθεσμία καθορισμού λατομικών περιοχών όπως ίσχυε με την προηγούμενη νομοθεσία αλλά απαιτείται η διερεύνηση επάρκειας υλικών από τις ήδη καθορισμένες λατομικές περιοχές, ανά πενταετία, από τον αρμόδιο περιφερειάρχη. (άρθρο 46 παρ. 4). Οι υφιστάμενες επιτροπές καθορισμού λατομικών περιοχών εξακολουθούν να λειτουργούν, εφόσον η σύνθεσή τους είναι σύμφωνη με τη διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 47, ειδάλλως απαιτείται επικαιροποίησή της. Επίσης σε κάθε περίπτωση πρέπει να ακολουθείται και η διαδικασία της παρ. 4 του άρθρου 46.
8. Τα όρια ενεργοποιημένης λατομικής περιοχής μπορεί να τροποποιηθούν και ύστερα από αίτηση που συνοδεύεται με παράβολο 3.000 € (άρθρο 48 παρ. 9)
9. Για τα λατομεία που χωροθετούνται μέσα σε λατομικές περιοχές δεν απαιτούνται περαιτέρω γνωμοδοτήσεις, καθώς οι τυχόν απαγορευτικοί λόγοι του άρθρου 49 του ν. 4512/18 έχουν εξεταστεί κατά τη διαδικασία καθορισμού, σύμφωνα με την παράγραφο 5 του άρθρου 46 του ν. 4512/18.
10. Η έρευνα σε δημόσιες και δημοτικές εκτάσεις διενεργείται σε ορισμένη ενιαία έκταση μέχρι τριακόσια (300) στρέμματα. (άρθρο 50 παρ. 3)
11. Η έγκριση διενέργειας ερευνητικών εργασιών σε δημόσια ή δημοτική έκταση χορηγείται για χρονική διάρκεια δύο (2) ετών. (άρθρο 59 παρ. 1 του Ν.4442/2016).
12. Οι άδειες εγκατάστασης και λειτουργίας εγκαταστάσεων εντός λατομικών χώρων καταργούνται και οι σχετικές δραστηριότητες επιτρέπονται κατόπιν γνωστοποίησης. (άρθρο 56 παρ. 1 και 2)
13. Η υποχρέωση κατάθεσης εγγυητικής επιστολής για την αποκατάσταση περιβάλλοντος ισχύει για τα λατομεία όλων των κατηγοριών. (άρθρο 55 παρ. 2)
14. Επιτρέπεται η εκμετάλλευση λατομείων των οποίων τα εξορυσσόμενα υλικά προορίζονται αποκλειστικά για την αποκατάσταση και ανάδειξη μνημείων και αρχαιολογικών χώρων κατά παρέκκλιση των κείμενων διατάξεων. (άρθρο 51 παρ. 4)
15. Με απευθείας σύμβαση εκμισθώνονται δημόσιες ή δημοτικές εκτάσεις για την εκμετάλλευση λατομικών ορυκτών, εφόσον έχει προηνηθεί έρευνα. Κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται η εκμίσθωση λατομείου στον ανάδοχο του τεχνικού έργου εθνικής σημασίας ή αποκατάστασης αρχαιολογικών χώρων. Σε κάθε άλλη περίπτωση οι σχετικές μισθώσεις γίνονται κατόπιν δημοπρασίας. (άρθρο 53 παρ. 2 και 5)
16. Για τη συμμετοχή σε δημοπρασία απαιτείται η κατάθεση εγγυητικής επιστολής ποσού πενήντα (50) ευρώ ανά στρέμμα της προς εκμίσθωση έκτασης. (άρθρο 53 παρ. 8)
17. Για τη διενέργεια ερευνητικών εργασιών για τη διαπίστωση κοιτασμάτων λατομικών ορυκτών σε δημόσιες και δημοτικές εκτάσεις καταβάλλεται μαζί με τη σχετική αίτηση, επί ποινή απαραδέκτου, παράβολο τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ. Αν μετά την ολοκλήρωση των ερευνητικών εργασιών ακολουθήσει μίσθωση του χώρου, το ποσό αυτό συμψηφίζεται με τα μισθώματα του πρώτου έτους. (άρθρο 66 παρ. 2 του Ν. 4442/2016)
18. Αιτήσεις για την παράταση της ισχύος των συμβάσεων μίσθωσης υποβάλλονται τουλάχιστον 24 μήνες πριν από τη λήξη τους (άρθρο 53 παρ. 12). Ειδικά για τα υφιστάμενα λατομεία αδρανών των οποίων η σύμβαση μίσθωσης λήγει μέχρι 17.1.2020 και για τα οποία δεν είναι δυνατόν να εφαρμοσθεί η προθεσμία του 24μήνου της διάταξης αυτής, η αίτηση για παράταση μίσθωσης εξετάζεται ως εμπρόθεσμη, εφόσον έχει υποβληθεί πριν την ημερομηνία λήξης της σύμβασης, χωρίς να απαιτείται η κατάθεση του παραβόλου της ως άνω παραγράφου 12 του άρθρου 53.
19. Το ειδικό τέλος υπέρ ΟΤΑ των λατομείων αδρανών υλικών σε δημόσια ή ιδιωτική έκταση ορίζεται σε ποσοστό οκτώ τοις εκατό (8%) στην αξία πώλησης μη επεξεργασμένων προϊόντων ή τέσσερα τοις εκατό (4%) στην αξία πώλησης των επεξεργασμένων προϊόντων στο δάπεδο του λατομείου. Ειδικά για τα λατομεία που διαθέτουν αδρανή ως συνεξορυσσόμενα προϊόντα ή ως πλεονάζουσα παραγωγή, το ειδικό τέλος ορίζεται σε δέκα τοις εκατό (10%) στην τιμή πώλησης ακατέργαστων υλικών ή έξι τοις εκατό (6%) στην τιμή πώλησης επεξεργασμένων υλικών. (άρθρο 62)
20. Οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις συντάσσουν και δημοσιοποιούν ετήσιες εκθέσεις συγκεντρωτικών στοιχείων για τη μεταλλευτική και λατομική δραστηριότητα της χωρικής τους αρμοδιότητας, οι οποίες κοινοποιούνται το δεύτερο τρίμηνο κάθε έτους στην αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΕΝ. (άρθρο 63 παρ. 2.)
21. Α. Η τεχνική μελέτη εκμετάλλευσης λατομείων εγκρίνεται αφού προηγηθούν η σύμφωνη γνώμη του αρμόδιου Τμήματος Επιθεώρησης Μεταλλείων της Ειδικής Γραμματείας του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και ηέγκριση μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΑΕΠΟ), όπως προβλέπεται στο ν. 4014/2011 (Α’209) (άρθρο 49, παρ.1)

Β. Αν για τη χωροθέτηση του λατομείου απαιτείται η διερεύνηση και ειδικότερων απαγορευτικών λόγων, κατά το στάδιο έγκρισης της τεχνικής μελέτης εκμετάλλευσης συνυποβάλλεται κατά περίπτωση, γνωμοδότηση των εξής υπηρεσιών:

α) της αρμόδιας υπηρεσίας για το ιδιοκτησιακό καθεστώς του λατομικού χώρου,

β) του Διαχειριστή του Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε.),

γ) του Διαχειριστή Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου ΑΕ (Δ.Ε.Σ.Φ.Α. ΑΕ),

δ) της αρχής ή του φορέα διαχείρισης αγωγών μεταφοράς ή διανομής ή αποθήκευσης (υπέργειων ή υπόγειων εγκαταστάσεων) υδρογονανθράκων και παραγώγων αυτών.

Για την αναγκαιότητα ή μη των γνωμοδοτήσεων των περιπτώσεων β, γ και δ υποβάλλεται υπεύθυνη δήλωση του υπογράφοντος τη σχετική μελέτη μηχανικού.

Γ. Δεν απαιτείται η εκ νέου γνωμοδότηση υπηρεσιών ή οργανισμών, εφόσον δεν έχει παρέλθει χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των τριών ετών από την έκδοση των εν λόγω γνωμοδοτήσεων.

Για τα λατομεία που χωροθετούνται μέσα σε λατομικές περιοχές δεν απαιτείται η γνωμοδότηση των ως άνω υπηρεσιών. (άρθρο 49 παρ.3)

Δ. Ειδικότερα ανάλογα με το ιδιοκτησιακό καθεστώς της αιτούμενης έκτασης, κατά την εξέταση της τεχνικής μελέτης, ισχύουν τα εξής:

• Αν η έκταση είναι ιδιωτική απαιτούνται αντίγραφα τίτλων ιδιοκτησίας και εφόσον ο εκμεταλλευτής δεν είναι ο ιδιοκτήτης, τα δικαιολογητικά της παρ. 2 του άρθρου 44.
• Αν η έκταση είναι δημόσια ή δημοτική, η έναρξη κάθε εργασίας η επέμβασης επιτρέπεται μόνο κατόπιν της σύναψης της σχετικής σύμβασης μίσθωσης μεταξύ της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης ή του Δήμου αντιστοίχως και του εκμεταλλευτή.
• Αν για το σύνολο ή τμήμα του αιτούμενης έκτασης υπάρχει αμφισβήτηση του ιδιοκτησιακού δικαιώματος μεταξύ ιδιωτών και του Δημοσίου απαιτείται να έχει ακολουθηθεί πλήρως η διαδικασία του άρθρου 64 ν. 4442/2016 (το άρθρο αυτό έχει εισαχθεί με το άρθρο 66 του Ν. 4512/18) και να έχει αυτή ολοκληρωθεί με την κατάθεση στην αρμόδια Αποκεντρωμένη Διοίκηση της απαιτούμενης εγγυητικής επιστολής διασφάλισης των συμφερόντων του Δημοσίου έναντι τυχόν οφειλομένων μισθωμάτων.

Επισημαίνεται ότι τα ανωτέρω δικαιολογητικά υποβάλλονται με μέριμνα του ενδιαφερομένου στην αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΕΝ, ενώ τα δ(1) και δ(3) υποβάλλονται μετά την ολοκλήρωση αξιολόγησης της τεχνικής μελέτης και πριν από την έκδοση της απόφασης έγκρισής της.

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΤΗΝ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΤΟΥ ΥΠΕΝ ΓΙΑ ΤΑ ΛΑΤΟΜΕΙΑ