Αυθαίρετα: κύμα αντίδρασης για την αναστολή κατεδαφίσεων στα νησιά

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Κύμα αντίδρασης για την αυθαίρετη δόμηση στα νησιά, με αφορμή την νέα αναστολή των πρωτοκόλλων κατεδάφισης αυθαιρέτων που έχουν κατασκευαστεί σε αιγιαλούς και παραλίες ξεσηκώνεται από την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, η οποία ζητά από το κεντρικό κράτος αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου από την καταγραφή έως την καθαίρεση των αυθαιρέτων.

Θρυαλλίδα των εξελίξεων αποτελεί η πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση του υπουργείου Οικονομικών, με την οποία δίνεται νέα παράταση μέχρι τις 31.10.2022 στην αναστολή των πρωτοκόλλων κατεδάφισης, προκειμένου στο διάστημα που μεσολαβεί να τακτοποιηθούν/νομιμοποιηθούν αυθαίρετα που έχουν κατασκευαστεί στον αιγιαλό, την παραλία, την όχθη, την παρόχθια ζώνη, το υδάτινο στοιχείο, τον πυθμένα και το υπέδαφος του βυθού της θάλασσας, λιμνοθάλασσας, λίμνης και κοίτης πλεύσιμου ποταμού.

«Καμία ανοχή πλέον»

Με αφορμή την επίμαχη ρύθμιση, η οποία αφορά ως επί το πλείστον μεγάλες τουριστικές μονάδες, το συνολικό θέμα της αυθαίρετης δόμησης στα νησιά απασχόλησε συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, σε απόφαση του οποίου τονίζεται:

-«Καμία ανοχή πλέον στην αυθαίρετη κατάλη­ψη δημόσιου χώρου στο νησιά καθώς υποβαθμίζεται η ποιότητα ζωής των κατοίκων, απειλείται το περιβάλλον και δεν προστατεύεται το τουριστικό προϊόν του Ν. Αιγαίου».

Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου διαπίστωσε γιγάντωση του φαινομένου της αυθαίρετης δόμησης στα νησιά και ζητά από το κεντρικό κράτος άμεση αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου, για τη μεταφορά των αρμοδιοτήτων υλοποίησης πρωτοκόλλων κατεδάφισης αυ­θαίρετων κατασκευών αλλά και της επιβολής των σχετικών ποινών στους Δήμους.

«Δεν θα μείνει σπιθαμή δημόσιου χώρου»

-«Δεν πάει παραπάνω, δεν μπορεί να συνεχιστεί άλλο αυτή η κατάσταση, καθώς με την ταχύτητα που εξαπλώνετε αυτό το φαινόμενο δεν θα μείνει σπιθαμή δημόσιου χώρου, που να μην καταπατηθεί», τόνισε ο περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου Γιώργος Χατζημάρκος.

-«Σίγουρα, συγκεντρώνει επάνω του πολύ ενδιαφέρον ο χώρος μπροστά στην θάλασσα, ειδικά, στα νησιά μας, αλλά δεν πάμε πίσω ούτε στις πλατείες, ούτε σε μνημεία, δεν πάμε πίσω ούτε στα δάση» είπε ο ίδιος και κατήγγειλε ότι:

-«Έχουμε φτάσει στο σημείο να μας καταγγέλλει αυθαιρετούχος ο οποίος έχει χτίσει μέσα σε ποτάμι γιατί δεν πάμε να προστατεύσουμε με δημόσιο χρήμα το αυθαίρετο του που είναι μέσα στην κοίτη του ποταμού. Ζητάει να δαπανήσουμε δημόσιο χρήμα για να μην κινδυνεύσει το αυθαίρετο του».

Αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου

«Η έλλειψη αρμοδιότητας στον Β΄ Βαθμό Αυτοδιοίκησης στο ζήτημα της προστασίας του δημόσιου χώρου και ειδικότερα στην υλοποίηση πρωτοκόλλων κατεδάφισης αυθαίρετων κατασκευών, αλλά και της επιβολής των σχετικών ποινών, σε συνδυασμό με τη γιγάντωση του φαινομένου μας οδηγεί στο να απαιτήσουμε την αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου», τόνισε  στο Περιφερειακό Συμβούλιο η εισηγήτρια Ελισάβετ (Έλλη) Χωριανοπούλου, εντεταλμένη περιφερειακή σύμβουλος για θέματα περιβάλλοντος στις Κυκλάδες,

«Η Αυτοδιοίκηση του Β΄ Βαθμού δεν μπορεί να συνεχίσει να είναι εύκολος πολιτικός στόχος” ανέφερε προλογικά η ίδια, μιλώντας πα για την ανάγκη προστασίας του δημόσιου χώρου, ο οποίος σήμερα στα νησιά ρημάζεται.

Καταπάτηση του δημόσιου χώρου

-«Ο δημόσιος χώρος αποτελεί κοινό αγαθό για όλους. Συνεπώς κρίνεται απαραίτητο να σχεδιάζεται και να χρησιμοποιείται και να συντηρείται βάσει προδιαγραφών και κανονισμών που απαντούν στις ανάγκες και στα χαρακτηριστικά όλων των χρηστών. Είτε μιλάμε για διαφορετικές κοινωνικές ομάδες όπως για παράδειγμα παιδιά, ηλικιωμένοι, ΑΜΕΑ, είτε για παράδειγμα για διαφορετικές χρήσεις όπως είναι οι πράσινοι χώροι, οι τοπικές επιχειρήσεις, ιδιαιτερότητες συγκεκριμένων περιοχών κλπ. Αυτό είναι απαίτηση μίας βιώσιμης και καθολικά προσβάσιμης κοινωνίας που σέβεται τους πολίτες της και προνοεί για όλες τις ανάγκες τους” πρόσθεσε, η κα Χωριανοπούλου σημειώνοντας ότι:

-«Σήμερα η καταπάτηση του δημόσιου χώρου από ευκαιριακές και τυχαίες εμπορικές χρήσεις ή παράνομες συμπεριφορές, από καταπάτηση αιγιαλού, κατάληψη πλατειών και πεζοδρομίων, οδοστρώματος, δασών έως αγνόηση κυκλοφοριακών μέτρων και παράνομη στάθμευση απειλεί την ισάξια χρήση και πρόσβαση από όλους σε έναν ευχάριστο δημόσιο χώρο διαβίωσης, εκπαίδευσης και αναψυχής», προσθέτοντας ότι: «οι επιπτώσεις άναρχης αυτής κατάληψης του δημόσιου χώρου, υποβαθμίζουν την ποιότητα και συνεπώς την αξία του τουριστικού προϊόντος στα νησιά»

Σύμφωνα με τη λογική, εξήγησε πως μεταξύ άλλων πρέπει να προάγεται η αυθεντική ταυτότητα της περιοχής με στόχο «να προσελκύσουμε το τουριστικό ενδιαφέρον πέραν της προσέγγισης μαζικού τουρισμού». Η ίδια κάνοντας λόγο για μία προσπάθεια ανάπτυξης σύμφωνα με βιώσιμο σχεδιασμό, εξήγησε πως δυστυχώς ως σήμερα αυτό δεν υπάρχει. Αντιθέτως, υπογράμμισε πως παρατηρείται ένας «παρωχημένος σχεδιασμός» του δημόσιου χώρου, ενώ ανέπτυξε και την αγωνία που προκύπτει για το περιβάλλον σε έκτακτες ανάγκες.

Παρατηρητήρια Δόμησης

Η κα Χωριανοπούλου ακολούθως έκανε λόγο για μη ύπαρξη πολιτικής βούλησης διαχρονικά στην αντιμετώπιση του προβλήματος, λέγοντας εξής: «Τον Νοέμβρη του 2017 ψηφίστηκε ο Ν.4455 που προέβλεπε δημιουργία Διεύθυνσης Ελέγχου Δομημένου Περί Περιβάλλοντος, Εφαρμογής και Σχεδιασμού στο Υπ. Περιβάλλοντος με περιφερειακές διευθύνσεις δόμησης και περιφερειακά παρατηρητήρια στην έδρα κάθε Περιφέρειας καθώς και τοπικά παρατηρητήρια σε κάθε περιφερειακή ενότητα. Ρητή πρόβλεψη εντός 6 μηνών με Π. Δ. που θα καθόριζε τη στελέχωση, αυτό ποτέ δεν έγινε», αναφέροντας πως, αυτό αποδεικνύει την «έλλειψη πολιτικής βούλησης σε κεντρικό επίπεδο, διαχρονικά και διακομματικά».

 Τρείς προτάσεις

Με έμφαση η εισηγήτρια ανέφερε, πως λόγω του ιδιαίτερου χαρακτήρα των νησιών και το ρόλο που έχουν οι Δήμοι, η αρμοδιότητα των ελέγχων πρέπει να μεταφερθεί αποκλειστικά στον Α΄ Βαθμό Αυτοδιοίκησης, προτείνοντας συγκεκριμένα:

Πρώτον, την ίδρυση Ειδικού Σώματος Προστασίας Δημόσιου Χώρου σε επίπεδο του Α΄ Βαθμού της Αυτοδιοίκησης, με την ταυτόχρονη όμως μεταφορά σε αυτόν των πιστώσεων που γι αυτόν τον σκοπό έχουν στη διάθεσή τους οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις και των ποσών που προκύπτουν από την επιβολή προστίμων,

Δεύτερον, η λειτουργία του ανωτέρω Σώματος να εξεταστεί στο πλαίσιο λειτουργίας είτε των YΔΟΜ, είτε της Δημοτικής Αστυνομίας, καθώς και οι δύο είναι υπηρεσίες που υπάγονται στον Α΄Βαθμό της Αυτοδιοίκησης. Και

Τρίτον, να γίνει κωδικοποίηση της νομοθεσίας με στόχο την απλούστευσή της και τη συντόμευση των σχετικών διαδικασιών για την υλοποίηση των οριστικών πρωτοκόλλων κατεδάφισης με την απάλειψη κάθε συναρμοδιότητας και τη μεταφορά του συνόλου των ενεργειών αποκλειστικά σε ένα επίπεδο Διοίκησης.

Εμπέδωση ανομίας και ατιμωρησίας

– «Είναι ευρύτερο το θέμα από την αυθαίρετη δόμηση. Είναι ένα τεράστιο ζήτημα. Ο δημόσιος χώρος βάλλεται με πάρα πολλές μορφές και σε όλες τις εκφράσεις του, διαχρονικά, διακομματικά. Καμία κυβέρνηση δεν υιοθέτησε κάτι διαφορετικό από διατάξεις νομιμοποίησης αυθαιρέτων. Αυτό εδώ και δεκαετίες τώρα έχει οδηγήσει στην εμπέδωση ενός αισθήματος ανομίας και ατιμωρησίας, με αποτέλεσμα το φαινόμενο να μεγαλώνει, να εκτείνεται και πλέον να έχει πάρει καταιγιστική μορφή και σαν μια πολύ καταστροφική καταιγίδα να χτυπά τη ζωή όλων» τόνισε ο Περιφερειάρχης, Γιώργος Χατζημάρκος

Ο ίδιος επισήμανε ότι «ο δημόσιος χώρος και ο πρώτος που βάλλεται στα νησιά είναι ο αιγιαλός γιατί είναι ένας ιδιαίτερα ελκυστικός τόπος για την άσκηση διάφορων δραστηριοτήτων για τα νησιά μας. Τα νησιά μας είναι εξαιρετικά πλούσια σε ό,τι αφορά τον αιγιαλό. Ωστόσο, υπάρχει απειλή και κατάληψη και στα δάση, σε μνημεία, σε πλατείες, σε όλους τους προστατευμένους οικισμούς, στις Χώρες των νησιών μας. Ακόμη και στην άσφαλτο επάνω». Ως εκ τούτου, υπογράμμισε πως μένοντας στην ουσία, αυτό που προτάσσει η Περιφέρεια είναι η προστασία του δημόσιου χώρου. “Μένουμε στην ουσία και η ουσία είναι η προστασία του δημόσιου χώρου. Ουσία είναι το περιβάλλον που είναι το σπίτι όλων.  Για εμάς στο Νότιο Αιγαίο το περιβάλλον είναι και πηγή εισοδήματος ενώ σίγουρα το περιβάλλον θα πρέπει να το παραδώσουμε στις επόμενες γενιές προστατευμένο. Εξάλλου σε ό,τι αφορά τα περιβαλλοντικά έργα, αυτή η Περιφερειακή Αρχή έχει να δείξει μία τεράστια λίστα έργων περιβάλλοντος»,  πρόσθεσε ο Γ Γιώργος Χατζημάρκος, εξηγώντας τους λόγους για τους οποίους η αρμοδιότητα πρέπει να περάσει στους Δήμους.

Διαχρονικό πρόβλημα

Ο επικεφαλής της παράταξης «Συμμαχία Νοτίου Αιγαίου», Μανώλης Γλυνός σημείωσε ότι: «Το θέμα αυτό που συζητάμε είναι ένα θέμα και ένα φαινόμενο σε μεγάλη ένταση και μεγάλη έξαρση στα νησιά μας. Όποιος θέλει και όπου θέλει κατασκευάζει αυθαίρετα στα νησιά μας. Το χειρότερο είναι ότι και οι αυθαίρετες κατασκευές υδροδοτούνται και ηλεκτροδοτούνται μια χαρά. Και πώς γίνεται αυτό; Το πρόβλημα δεν είναι τωρινό, αλλά είναι διαχρονικό. Πιστεύω ότι τώρα βρίσκεται σε μία μεγαλύτερη ένταση και έξαρση γιατί πιθανόν υπάρχει και ατιμωρησία. Μεγάλη συζήτηση γίνεται για τις αρμοδιότητες των φορέων, αυτών που έχουν την ευθύνη να καταγράφουν τα αυθαίρετα, να επιβάλουν τα πρόστιμα και να καθαιρέσουν. Ξεκάθαρα είναι η Αποκεντρωμένη Διοίκηση και αυτό είναι γνωστό σε όλους. Η Περιφέρεια δεν έχει την παραμικρή αρμοδιότητα σε αυτό το θέμα. Αυτό που θα μπορούσε να κάνει πολιτικά είναι να καταγγείλει αυτές τις διαδικασίες και να ασκήσει μία πολιτική πίεση, δυστυχώς για τα αυτονόητα». Ο ίδιος σημείωσε πως συμφωνεί με την πρόταση του Περιφερειάρχη, λέγοντας ότι: «Επιτέλους πρέπει να μπει μία τάξη στους αυθαιρετούντες με έναν δημόσιο φορέα, ο οποίος θα έχει από την αρχή μέχρι το τέλος όλη διαχείριση. Κι αυτός πιστεύω ότι πρέπει να είναι ο Δήμος».

Δυσκολία σε μικρούς Δήμους

Ο επικεφαλής της ελάσσονος μειοψηφίας και της παράταξης «Πνοή Δημιουργίας Νοτίου Αιγαίου», Χαράλαμπος Κόκκινος συμφώνησε στο γεγονός πως το πρόβλημα της κατάληψης δημόσιου χώρου στα νησιά έχει λάβει τρομακτικές διαστάσεις με τις συνέπειες αυτής της κατάστασης να προκύπτουν σοβαρές. Σύμφωνα με όσα είπε, προτείνει η αρμοδιότητα των ελέγχων να περάσει στην Περιφέρεια και όχι στους Δήμους, παρατηρώντας πως τουλάχιστον τα μικρά νησιά και οι μικροί Δήμοι θα παρουσιάσουν αδυναμία στους ελέγχους.

Περιβαλλοντικά εγκλήματα και ευθύνες

-«Αυτό το διάστημα και κυρίως στις παραλίες πρόβλημα έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις» είπε η επικεφαλής της Λαϊκής Συσπείρωσης Ν. Αιγαίου, Μαρία Χατζηγιάννη, θίγοντας και το γεγονός, πως νομίμως υπάρχει και περιθώριο που αφήνει τη δυνατότητα κατάληψης χώρου σε υπερβολικό βαθμό και χωρίς μέτρο, θέμα που δεν άφησε εκτός συζήτησης.

«Τα τελευταία χρόνια και ειδικά με την εξέλιξη της πορείας της πράσινης ανάπτυξης, σε όλους τους τομείς της οικονομίας, η ανάγκη για την προστασία του περιβάλλοντος χρησιμοποιείται ως άλλοθι για τη μεγαλύτερη καταστροφή του από κάθε είδους επιχειρηματικά συμφέροντα» πρόσθεσε η ίδια, λέγοντας πως την ευθύνη την έχουν τα κόμματα που άσκησαν διοίκηση.

-«Έχουν ψηφίσει νόμους, που αφήνουν περιθώρια για περιβαλλοντικά εγκλήματα. Μην το ξεχνάμε αυτό» σημείωσε η ίδια, σχολιάζοντας και τη στάση της Περιφερειακής Αρχής να δίνει εγκρίσεις για μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε ξενοδοχειακές μονάδες στα νησιά.

Καταλήγοντας στην τοποθέτησή της, ανέφερε μεταξύ άλλων, πως, «εμείς δεν έχουμε αντίρρηση να είναι ο Δήμος υπεύθυνος όσον αφορά τον έλεγχο των αυθαιρεσιών και την κατεδάφισή τους».