ΥΠΕΝ: με μοντέλο Ελληνικού τεχνικές προδιαγραφές και πρότυπα για ψηλά κτίρια

Του Αργύρη Δεμερτζή/

Το υπουργείο Περιβάλλοντος αποφάσισε να διαμορφώσει νέο πλαίσιο πολεοδομικών και αρχιτεκτονικών κανόνων για τα ψηλά κτίρια. Για το σκοπό αυτό προκηρύσσει διαγωνισμό για τη «δημιουργία Τεύχους Τεχνικών Προδιαγραφών και προτύπων για τα ψηλά κτίρια», σύμφωνα με τη σχετική νομολογία του ΣτΕ για το Ελληνικό, ώστε οι νέοι ουρανοξύστες να απεμπλακούν από τις γνωστές περιπέτειες του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ).

Η πολεοδομική έννοια του ψηλού κτιρίου έχει ενταχθεί ήδη στην πολεοδομική νομοθεσία, με ρύθμιση προσθήκη στο άρθρο 100 του νόμου 4759/2020 , «Ορισμοί – Τροποποίηση άρθρου 2 ν. 4067/2012»,  στην οποία αναφέρεται ότι: «ψηλά κτήρια είναι τα κτήρια που έχουν ύψος μεγαλύτερο από το προβλεπόμενο στο άρθρο 15, βάσει ειδικών όρων δόμησης που έχουν ορισθεί με ειδικά διατάγματα.»

Οδηγός η έγκριση του ΣτΕ για τους ουρανοξύστες του Ελληνικού

Η σχετική ρύθμιση είχε χαρακτηριστεί τότε ως «φωτογραφική» για τους έξι ουρανοξύστες του Ελληνικού. Ωστόσο η μεγάλη αυτή καθ΄ ύψος ανάπτυξη κτιρίων στο Ελληνικό έχει θεσμοθετηθεί με το Προεδρικό Διάταγμα Σχεδίου Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης του Μητροπολιτικού Πόλου Ελληνικού – Αγίου Κοσμά, το οποίο έχει επεξεργαστεί και εγκρίνει το Συμβούλιο της Επικρατείας.

Τα ψηλά κτίρια του Ελληνικού λοιπόν είναι «θεμελιωμένα» σε ασφαλές πολεοδομικό και νομικό έδαφος από την εγκριτική απόφαση του ΣτΕ για το ΠΔ Ελληνικού. Σε αντίθεση με άλλα κτίρια, που κάνουν χρήση των ενεργειακών και περιβαλλοντικών μπόνους δόμησης του ΝΟΚ και σε περιπτώσεις προσφυγών είναι εκτεθειμένα σε ακυρωτικές αποφάσεις του ΣτΕ, που καταγράφονται καταιγιστικά το τελευταίο διάστημα. Όπως η πρόσφατη απόφαση του Ε΄Τμήματος του ΣτΕ στη «δίκη του ΝΟΚ», για οικοδομική άδεια στο Δήμο Αλίμου και σε άλλες περιπτώσεις  δικαστικών ακυρωτικών αποφάσεων για οικοδομικές άδειες στον αστικό ιστό Δήμων των νοτίων προαστίων, που βεβαίως γειτνιάζουν με την επένδυση υψηλών κτιρίων και μεγάλης δόμησης στο Ελληνικό.

Νέο ασφαλές πλαίσιο για ψηλά κτίρια

Προκειμένου λοιπόν να δημιουργήσει νέο ασφαλές πλαίσιο και να αποπλέξει τα ψηλά κτίρια από τις περιπέτειες του ΝΟΚ, που αντιμετωπίζουν οι κατασκευές άλλων κτιρίων, στο τεύχος δημοπράτησης του σχετικού διαγωνισμού για τη «δημιουργία Τεύχους Τεχνικών Προδιαγραφών και προτύπων για τα ψηλά κτίρια», που προκήρυξε το ΥΠΕΝ ζητά στα παραδοτέα του έργου, μεταξύ άλλων να περιληφθεί από τον ανάδοχο:

-«Εκτενής αναφορά στο ισχύον νομοθετικό πλαίσιο για τα ψηλά κτίρια βάσει:  του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού Ν. 4067/2012 (ΝΟΚ), τυχόν ειδικότερων διατάξεων στο συνολικό εύρος της νομοθεσίας,  της σημαντικότερης πρόσφατης εθνικής νομολογίας για το θέμα των ψηλών κτιρίων από το Συμβούλιο της Επικρατείας».

Ψηλά Κτίρια στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα παρατηρείται το φαινόμενο όχι μόνο της μη κατασκευής ψηλών κτιρίων, αλλά και της πλήρους ανυπαρξίας οποιασδήποτε σχετικής συζήτησης, ακόμα και από την αρχιτεκτονική κοινότητα. Εξαίρεση αποτελεί το «Ελληνικό Συνέδριο Υψηλών Κτιρίων» που διοργάνωσε το ΤΕΕ το 1975. Αυτό αναφέρεται σε εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο του Κωνσταντίνου Καρατσώλη δικηγόρου εξειδικευμένου στο πολεοδομικό και περιβαλλοντικό δίκαιο, με τίτλο: «Ψηλά κτίρια- Τι πόλεις θέλουμε».

-«Ως ψηλό κτίριο νοείται «το κτίριο που έχει κυρίαρχο τον κατακόρυφο άξονά του και προεξέχει υπερβολικά πάνω από τα στοιχεία του περιβάλλοντός του». Ωστόσο ο ορισμός του ψηλού κτιρίου δεν είναι απόλυτος καθώς ένα κτίριο 70 ορόφων, που στην Ευρώπη θεωρείται ψηλό, στην Ασία και την Αμερική θεωρείται μάλλον χαμηλό. Έτσι, ένας πιο σύγχρονος ορισμός περιγράφει τα ψηλά κτίρια ως «όλα εκείνα τα κτίρια που λόγω του ύψους τους, ξεχωρίζουν από τα γύρω τους και εντάσσονται σε μια ομάδα παρόμοιων κατασκευών ανά τον κόσμο». Σε κάθε περίπτωση η έννοια του ψηλού κτιρίου είναι σχετική αφού συνδέεται με το συνολικό σχεδιασμό τμημάτων της πόλης, με τα γειτονικά κτίρια, με το φυσικό ανάγλυφο, με τον ρόλο που καλείται να παίξει ένα ψηλό κτίριο, αλλά και με την ανάγκη διατήρησης γειτονιών χαμηλού ύψους και τη γειτνίαση με μνημεία», σημειώνει χαρακτηριστικά στο άρθρο του ο κος Καρατσώλης και παραθέτει εκτενή τεκμηρίωση, παραδείγματα και σημαντική παραπομπή σε τεχνικές και νομικές πηγές. Δείτε εδώ ολόκληρο το ενδιαφέρον άρθρο με τίτλο «ψηλά κτίρια –τι πόλεις θέλουμε».

Η προκήρυξη σύμβασης του ΥΠΕΝ

Στην αναλυτική Περιγραφή Φυσικού και Οικονομικού Αντικειμένου της Σύμβασης του διαγωνισμού για τη «δημιουργία Τεύχους Τεχνικών Προδιαγραφών και προτύπων για τα ψηλά κτίρια», που προκηρύσσει το ΥΠΕΝ σημειώνεται ότι:

-«Το ζήτημα των «ψηλών κτιρίων» είναι επίκαιρο και θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς η χώρα μας βρίσκεται ήδη σε μια τροχιά ανάπτυξης, σχεδιασμού και υλοποίησης μεγάλων έργων, επενδύσεων και υποδομών, τα οποία πρέπει να τελούνται σε αρμονία με την προστασία του φυσικού, οικιστικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος. H επίτευξη υψηλής πυκνότητας και η αποτελεσματικότερη χρήση της αστικής γης, η δημιουργία επιπλέον αστικού χώρου, ο περιορισμός της αστικής διάχυσης και των μακρινών μετακινήσεων για τη δημιουργία μιας συμπαγούς πόλης, η εξασφάλιση ελεύθερων χώρων μέσα στον πυκνό αστικό ιστό, καθώς και η δημιουργία της επιθυμητής εικόνας για την πόλη, με τη συνακόλουθη ενίσχυση της θέσης της στον παγκόσμιο ανταγωνισμό, αποτελούν τους κυριότερους λόγους εξάπλωσης της δόμησης των ψηλών κτιρίων. Ωστόσο, η κατασκευή των ψηλών κτιρίων οφείλει να ακολουθεί ειδικότερες τεχνικές προδιαγραφές, πέραν του κτιριοδομικού και των υπόλοιπων κανονισμών που διέπουν την οικοδομική δραστηριότητα, καθώς έχουν άλλες απαιτήσεις που σχετίζονται με την ανθεκτικότητά τους σε ειδικές συνθήκες (π.χ. έκτακτες ανάγκες), την προσαρμογή τους στα κλιματικά δεδομένα κάθε κράτους και περιοχής, την ενεργειακή τους συμπεριφορά σε σχέση με το όμορο περιβάλλον κ.ο.κ.».

Το αντικείμενο της υπηρεσίας, όπως αναφέρεται στο τεύχος δημοπράτησης «αφορά στη δημιουργία «Τεύχους Τεχνικών Προδιαγραφών και προτύπων για τα ψηλά κτίρια» για τη δόμηση ψηλών κτιρίων,  το οποίο θα συμπληρώσει τη σχετική πρόσφατη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας και θα βοηθήσει στη διατύπωση, κωδικοποίηση και εισαγωγή του οικείου θεσμικού πλαισίου για την ορθή, κατά το Σύνταγμα της Ελλάδος και τις διατάξεις του δικαίου περιβάλλοντος, χωροταξίας και πολεοδομίας, δόμηση των ψηλών κτιρίων στην Ελλάδα.

Οι παρεχόμενες υπηρεσίες κατατάσσονται στους ακόλουθους κωδικούς του Κοινού Λεξιλογίου δημοσίων συμβάσεων: CPV: 79100000-5- Νομικές Υπηρεσίες Συγκεκριμένα, η παρεχόμενη υπηρεσία θα περιλαμβάνει (ενδεικτικά και όχι περιοριστικά):

– Ανάλυση του ιστορικού νομοθετικού πλαισίου ψηλών κτιρίων στην Ελλάδα, με σκοπό να αναδειχθεί η διαχρονική νομοθετική εξέλιξη του φαινομένου

– Αναλυτική παράθεση των σημαντικότερων κατευθύνσεων χωροθέτησης ψηλών κτιρίων βάσει διεθνών παραδειγμάτων

– Αναλυτική παράθεση των σημαντικότερων κατευθύνσεων χωροθέτησης ψηλών κτιρίων βάσει εθνικών παραδειγμάτων

– Εκτενής αναφορά στο ισχύον νομοθετικό πλαίσιο για τα ψηλά κτίρια βάσει:  του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού Ν. 4067/2012 (ΝΟΚ), τυχόν ειδικότερων διατάξεων στο συνολικό εύρος της νομοθεσίας της σημαντικότερης πρόσφατης εθνικής νομολογίας για το θέμα των ψηλών κτιρίων από το Συμβούλιο της Επικρατείας.

Τελικό στάδιο του Παραδοτέου των υπηρεσιών θα είναι η σύνταξη ενός Τεύχους «Τεχνικών Προδιαγραφών». Σε αυτό θα περιλαμβάνονται γενικές κατευθύνσεις και αρχές, οι οποίες θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τον σχεδιασμό, τη χωροθέτηση και την κατασκευή ψηλών κτιρίων, στο πλαίσιο του ορθού πολεοδομικού σχεδιασμού και της βιωσιμότητας, συμφώνως με τη συνταγματική επιταγή του άρθρου 24 του Συντάγματος.

Ο διαγωνισμός που προκηρύσσει ο γενικός γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος Ευθύμιος Μπακογιάννης αφορά σε «προκήρυξη Ηλεκτρονικού Ανοικτού, Κάτω των Ορίων Διαγωνισμό μέσω ΕΣΗΔΗΣ, με σφραγισμένες προσφορές, για την παροχή της υπηρεσίας «Δημιουργία Τεύχους Τεχνικών Προδιαγραφών και προτύπων για τα ψηλά κτίρια” προϋπολογισμού 74.400,00 € συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ 24% (προϋπολογισμός χωρίς ΦΠΑ: 60.000,00 € )».

Η διάρκεια της Σύμβασης ορίζεται σε δύο μήνες από την υπογραφή της σύμβασης και ειδικότερα από την ανάρτησης της στο ΚΗΜΔΗΣ.

Δείτε ολόκληρη τη διακήρυξη του διαγωνισμού για τη «δημιουργία Τεύχους Τεχνικών Προδιαγραφών και προτύπων για τα ψηλά κτίρια»,